Беларускі ПЭН стаў лаўрэатам Хірасімскай прэміі міру

29 жніўня, Позірк. Хірасімскі Фонд Эдыт і Айры Морыс за мір і культуру ўганараваў прэміяй міру 2025 года Беларускі ПЭН.

“Знаходзячыся пад шатамі ўсё больш рэпрэсіўнага рэжыму, Беларусь застаецца ў значнай ступені адрэзанай ад свету. У гэтай ізаляцыі Беларускі ПЭН выступае ў якасці маяка супраціву, абараняючы свабоду слова, культурную ідэнтычнасць і правы пісьменнікаў і дзеячаў мастацтва, падвяргаючы сябе велізарнай асабістай і калектыўнай рызыцы”, — адзначаецца на сайце фонду.

Прысуджаючы прэмію беларускаму ПЭНу, арганізацыя “хоча праліць святло на гэты куток Еўропы, які занадта часта замоўчваецца, і прыцягнуць міжнародную ўвагу да іх мужнай працы, нягледзячы на цэнзуру і пераслед”.

“Сёння наша дзейнасць застаецца ў значнай ступені непублічнай, гэта наш усвядомлены выбар: паводле меркаванняў бяспекі мы не выхваляемся шматлікімі поспехамі, таму такія ўзнагароды, якія адзначаюць нашыя дасягненні, тым больш важныя. Акрамя таго, значная частка нашай каманды застаецца непублічнай, і я не магу адзначыць іх і падзякаваць публічна”, — напісала на сваёй старонцы ў “Фэйсбуку” кіраўніца Беларускага ПЕНа Таццяна Нядбай.

Цырымонія ўручэння прэміі пройдзе ў лістападзе гэтага года.

Фонд Эдыты і Айры Морыс Хірасіма за мір і культуру створаны ў 1989 годзе. Уручае ўзнагароды людзям і арганізацыям, якія ўносяць уклад у сферы культуры ва ўмацаванне дыялогу, узаемаразумення і міру ў зонах канфліктаў.

Беларускі ПЭН-цэнтр створаны ў 1989 годзе. У якасці грамадскага аб’яднання зарэгістраваны Міністэрствам юстыцыі ў лістападзе 1990 года, перарэгістраваны ў кастрычніку 1999-га.

9 жніўня 2021 года Вярхоўны суд Беларусі ліквідаваў арганізацыю па пазове Мінюста, у якім сцвярджалася, што ПЭН-цэнтр атрымліваў бязвыплатную дапамогу з-за мяжы з парушэннем парадку яе прыцягнення. Раней, 14 ліпеня, сілавікі правялі ператрус па юрыдычным адрасе арганізацыі. На той момант ПЭН-цэнтр паведамляў, што ў дакументах на ператрус фігуравалі крымінальныя справы паводле ч. 3 арт. 361 (заклікі да дзеянняў, накіраваных на прычыненне шкоды нацыянальнай бяспецы Беларусі, ажыццёўленыя з дапамогай СМІ або інтэрнэту), ч. 1 арт. 357 (змова альбо іншыя дзеянні, учыненыя з мэтай захопу або ўтрымання дзяржаўнай улады неканстытуцыйным шляхам), ч. 1 арт. 361¹ (стварэнне экстрэмісцкага фарміравання, а таксама фарміравання, дзейнасць якога накіраваная на рэабілітацыю нацызму, альбо кіраўніцтва такім фарміраваннем альбо структурным падраздзяленнем, якія ўваходзяць у яго) Крымінальнага кодэкса.

11 ліпеня 2022 года стала вядома, што арганізацыя атрымала рэгістрацыю ў Польшчы пад назвай “Беларускі ПЭН”. Старшынёй была абраная літаратарка Таццяна Нядбай, якая ўзначальвала ПЭН-цэнтр у 2017–2019 гадах. У склад савета арганізацыі ўвайшлі лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры 2015 года Святлана Алексіевіч (кіравала ПЭН-цэнтрам у Беларусі з 2019 года да прымусовага закрыцця), філосаф Вольга Шпарага, паэты Юлія Цімафеева, Андрэй Хадановіч і інш.