НАУ: Пагадненне Беларусі і РФ аб мерах па ўзаемнай абароне грамадзян не міжнародная дамова, а палітычная дэкларацыя

17 верасня, Позірк. “Не міжнароднай дамовай, а палітычнай дэкларацыяй“ назвала Народнае антыкрызіснае ўпраўленне беларуска-расійскае пагадненне “Аб мерах па ўзаемнай абароне грамадзян ад неабгрунтаванага пераследу замежнымі дзяржавамі і міжнароднымі органамі юстыцыі“.

НАУ адзначае, што для яго не сталі нечаканымі словы першага намесніка міністра замежных спраў Сяргея Лукашэвіча аб тым, што дакумент прадугледжвае адмову ў выдачы міжнароднаму суду або трыбуналу асоб, якія маюць імунітэт.

“Не было ніякіх чаканняў, што рэжымы ў Беларусі і Расеі добраахвотна здадуць сваіх прадстаўнікоў у рукі міжнароднага правасуддзя за ўчыненыя міжнародныя злачынствы“, — гаворыцца ў каментары.

НАУ нагадала, што ў адпаведнасці з арт. 35 Венскай канвенцыі аб праве міжнародных дагавораў, ніякія дагаворы паміж Беларуссю і Расіяй не ствараюць абавязацельстваў для трэціх краін, дзе злачынцы двух рэжымаў могуць быць арыштаваныя сёння, што “робіць будучы дакумент па сваёй сутнасці палітычнай дэкларацыяй“.

Каментуючы меркаванне Лукашэвіча аб тым, што “міжнароднае права прадугледжвае імунітэт для так званай тройкі: кіраўнікоў дзяржавы, урада і МЗС“ (верагодна, робячы адсылку да справы міжнароднага суда ААН аб ордэры на арышт), НАУ звяртае ўвагу на параграф 61 рашэння гэтага ж суда, у якім пазначана, што “правілы, якія рэгулююць юрысдыкцыю нацыянальных судоў, сапраўды не закранаюць імунітэтаў, якія вынікаюць са звычайнага міжнароднага права. Аднак імунітэт ад юрысдыкцыі, якім карыстаюцца дзейныя міністры замежных спраў (суд у роўнай ступені мае на ўвазе кіраўнікоў дзяржаў і ўрадаў), не азначае, што яны карыстаюцца беспакаранасцю ў дачыненні да любых злачынстваў, якія яны маглі здзейсніць… Імунітэт ад юрысдыкцыі не можа вызваліць асобу, да якой ён ужываецца, ад усёй крымінальнай адказнасці. Дзейны або былы міністр замежных спраў можа быць прыцягнуты да крымінальнага пераследу ў міжнародных крымінальных судах, калі яны валодаюць юрысдыкцыяй“.

Міжнародны крымінальны суд, нагадвае НАУ, валодае юрысдыкцыяй над “міжнароднымі злачынствамі, здзейсненымі [Аляксандрам] Лукашэнкам і [прэзідэнтам РФ Уладзімірам] Пуціным”, у той час як у арт. 27 Рымскага статута прама сказана, што ён “ужываецца ў роўнай ступені да ўсіх асоб без якога б там ні было адрознення на падставе службовага становішча”.

Акрамя таго,“імунітэты або спецыяльныя працэсуальныя нормы, якія могуць быць звязаныя са службовым становішчам асобы, няхай гэта будзе згодна з нацыянальным або міжнароднаму праву, не павінны перашкаджаць ажыццяўленню судом яго юрысдыкцыі ў дачыненні да такой асобы”.

Таму імунітэты Лукашэнкі і Пуціна “не з’яўляюцца перашкодай для іх крымінальнага пераследу і магчымасці іх патэнцыйнага арышту”.

“Факт таго, што “дэкларацыя” плануецца да падпісання толькі Мінскам і Масквой, кажа пра тое, што на сённяшні дзень ні адна іншая краіна не гатовая гуляць у дадзеным спектаклі. Складваецца ўражанне, што гэты дакумент падпісваецца выключна для самазаспакаення дыктатараў. Гэта таксама падкрэслівае, што гэтае пытанне іх вельмі турбуе. На гэтым фоне мы запэўніваем, што будзем толькі ўзмацняць нашу працу ў прыцягненні да адказнасці Лукашэнкі за ўчыненыя злачынствы“, — падкрэслівае НАУ.

У каментары адзначаецца, што заява МЗС з’явілася пасля дакладу групы незалежных экспэртаў ААН, у якім акрамя Лукашэнкі названыя былы кіраўнік МУС, цяпер кіраўнік Гродзенскай вобласці Юрый Караеў і былы начальнік ГУБАЗіК МУС, цяпер намеснік міністра ўнутраных спраў — камандуючы ўнутранымі войскамі Мікалай Карпянкоў, якія “найбольш адказныя за ўчыненне злачынстваў супраць чалавечнасці ў Беларусі і патэнцыйна будуць зведваць міжнародны крымінальны пераслед“.

“Сяргею Лукашэвічу <…>, які доўгі час прапрацаваў у Аргенціне, адкуль ён таксама выконваў свае абавязкі ў Чылі, павінен быць вядомы лёс [чылійскага дыктатара] Аўгуста Піначэта і факт, што ніякія апеляцыі да імунітэту яму не дапамаглі“, — падкрэсліў кіраўнік НАУ Павел Латушка.

Палата прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу ратыфікавала вышэйзгаданае пагадненне 16 верасня.

Як адзначала прэс-служба ПП НС, Беларусь і Расія маюць намер сумесна змагацца з “негатыўнай тэндэнцыяй палітызацыі сферы міжнароднага прававога супрацоўніцтва па крымінальных справах“, а таксама “садзейнічаць умацаванню агульнапрызнаных нормаў міжнароднага права, якія тычацца суверэннай роўнасці дзяржаў і вынікаючых з яго імунітэтаў службовых асоб дзяржаў“.

Прадстаўляць інтарэсы бакоў у рамках дагавора будуць генеральныя пракуратуры.

Дакумент быў падпісаны Лукашэнкам і Пуціным 13 сакавіка ў Маскве.