Ціханоўская і амбасадар ЗША па крымінальным правасуддзі напісалі артыкул аб неабходнасці прыцягнення рэжыму Лукашэнкі да адказнасці

17 жніўня, Позірк. Сумесны артыкул аб неабходнасці прыцягнення да адказнасці рэжыму Лукашэнкі напісалі Святлана Ціханоўская і амбасадар ЗША па асобых даручэннях па пытаннях глабальнага крымінальнага правасуддзя Бэт Ван Шаак.

Матэрыял “Справядлівасць для Беларусі” апублікаваны ў амерыканскім выданні The Hill.

Аўтары адзначаюць, што Лукашэнка “так і не быў прыцягнуты да адказнасці за ўчыненне масавых парушэнняў правоў чалавека пасля ашуканскіх прэзідэнцкіх выбараў у краіне 9 жніўня 2020 года”. “Гэтая бяскарнасць, якая працягваецца, прынесла невыказныя пакуты беларусам і цяпер падсілкоўвае саўдзел беларускага рэжыму ў вайне Расіі супраць Украіны”, — падкрэсліваюць Ціханоўская і Ван Шаак.

На іх думку, сваімі дзеяннямі — ад дапамогі ў перамяшчэнні расійскіх войскаў да гвалтоўнага перамяшчэння і ідэалагічнай апрацоўкі ўкраінскіх дзяцей — рэжым Лукашэнкі “садзейнічаў зверствам, учыненым ва Украіне з лютага 2022 года”. Паколькі злоўжыванні ў Беларусі працягваюць выклікаць хвалевыя эфекты далёка за яе межамі, зараз самы час зноў узяць на сябе абавязацельства змагацца за справядлівасць у Беларусі, перакананыя аўтары.

Адзначаецца таксама, што ў Беларусі каля 1.400 палітвязняў, якія знаходзяцца ў жудасных умовах і часта без сувязі са знешнім светам. “Паводле апошніх звестак ААН, з 2020 года не менш за 30.000 чалавек былі несправядліва затрыманыя, а больш за 300.000 вымушаныя пакінуць краіну. У 2022 годзе спецыяльны дакладчык ААН па Беларусі падзялілася сваімі высновамі аб тым, што грубыя парушэнні правоў чалавека ў краіне могуць быць прыроўненыя да злачынстваў супраць чалавечнасці”, — пішуць Ціханоўская і Ван Шаак.

Яны канстатуюць, што “незаконны рэжым Лукашэнкі знайшоў новыя спосабы рэпрэсій у дачыненні да беларусаў у выгнанні, у тым ліку пераследуючы іх палітычна матываванымі завочнымі судовымі працэсамі, прадаючы з аўкцыёну іх маёмасць і пераследуючы іх сем’і і сяброў”. Акрамя таго, у 2023 годзе рэжым “спыніў консульскія паслугі за мяжой, пазбавіўшы беларусаў, якія жывуць за межамі краіны, магчымасці падаўжаць пашпарты або атрымліваць праязныя дакументы для сваіх дзяцей і зрабіўшы практычна немагчымым захаванне кантролю над сваімі дамамі і маёмасцю ў Беларусі”.

“Адсутнасць адказнасці і ўкаранёная беспакаранасць за гэты жорсткі стан спраў з’яўляюцца ключавой праблемай. Мы можам шмат зрабіць для садзейнічання адказнасці і справядлівасці, нягледзячы на ​​жорсткую ўладу Лукашэнкі”, — заяўляюць аўтары.

Яны выказалі гатоўнасць “надаць надзейную падтрымку” і арганізаваць навучанне праваабаронцаў, незалежных СМІ і беларусаў, якія жывуць у выгнанні і працуюць над дакументаваннем парушэнняў для выкарыстання ў будучых крымінальных працэсах. Гэта ўключае падтрымку Міжнароднай платформы падсправаздачнасці для Беларусі (створаная ў 2021 годзе) — “унікальнай кааліцыі няўрадавых арганізацый, якія працуюць разам для збору, кансалідацыі, праверкі і захавання доказаў грубых парушэнняў правоў чалавека”.

У артыкуле ўзгадваюцца таксама Маскоўскі механізм АБСЕ і ўніверсальная юрысдыкцыя.

“Шлях да справядлівасці ў Беларусі поўны цяжкасцяў, але гэта не нагода спыняцца на шляху да выпраўлення несправядлівасцяў, здзейсненых рэжымам Лукашэнкі. Выступаючы рашуча супраць беспакаранасці ў Беларусі, падтрымліваючы яе грамадзянскую супольнасць і аб’ядноўваючы глабальныя намаганні, мы прызнаем годнасць і правы людзей ва ўсім свеце, якія імкнуцца да будучыні, свабоднай ад рэпрэсій і згубнага ўплыву Расіі”, — пішуць Ціханоўская і Ван Шаак.

Бэт Ван Шаак была прыведзеная да прысягі ў якасці амбасадара Дзярждэпартамента ЗША па асобых даручэннях па пытаннях глабальнага крымінальнага правасуддзя 17 сакавіка 2022 года. У гэтай ролі кансультуе дзяржсакратара і іншае кіраўніцтва Дзярждэпартамента па пытаннях, звязаных з прадухіленнем цяжкіх злачынстваў, у тым ліку ваенных злачынстваў, злачынстваў супраць чалавечнасці і генацыду, а таксама рэагаваннем на іх.

Раней беларускі дэмакратычны лідэр апублікавала сумесныя артыкулы з прэм’ер-міністрам Літвы Інгрыдай Шыманітэ, прэзідэнтам Еўрапейскага парламента Рабертай Метсола, міністрам замежных спраў Германіі Аналенай Бербок, былым спікерам Палаты прадстаўнікоў Кангрэса ЗША Нэнсі Пелосі.