Праваабаронцы заявілі пра немагчымасць правядзення ў Беларусі свабодных выбараў
5 лістапада, Позірк. Аб немагчымасці дэмакратычнага волевыяўлення грамадзян гаворыцца ў першай справаздачы кампаніі “Праваабаронцы за свабодныя выбары”, апублікаванай на сайце ПЦ “Вясна”.
Правядзенне свабоднай і адкрытай выбарчай кампаніі нерэальна “ў сітуацыі палітычнага тэрору і на фоне глыбокага крызісу правоў чалавека, выкліканага рэпрэсіямі, якія распачаліся пасля мірных пратэстаў супраць фальсіфікацый на прэзідэнцкіх выбарах 2020 года”, адзначаюць праваабаронцы.
“Рэпрэсіі захоўваюцца і нават узмацняюцца дагэтуль”, — гаворыцца ў справаздачы.
“Раптам прызначыўшы прэзідэнцкія выбары за шэсць месяцаў да чаканай даты іх правядзення і пакінуўшы на ўсю працэдуру 95 дзён, улады чарговым разам інструменталізавалі электаральныя працэдуры, падагнаўшы дату выбараў пад палітычныя задачы”, — падкрэсліваецца ў публікацыі.
Паводле пераканання аўтараў справаздачы, гэта парушае выбарчае заканадаўства “з пункту гледжання роўнасці магчымасцяў кандыдатаў і прынцыпу прадказальнасці выбараў, прадугледжанага міжнароднымі стандартамі ў галіне выбараў”.
Зададзеныя стандарты выбараў 2025 года “задаюць празмерныя абмежаванні для новай электаральнай кампаніі”, а канстытуцыйныя змены, прынятыя на рэферэндуме 2022 года, “звузілі кола актараў, якія могуць браць удзел у электаральных працэсах”. Акрамя таго, на думку праваабаронцаў, “захоўваецца празмерна абмежавальнае рэалізацыю свабоды асацыяцый заканадаўства”, якое “ўскладняе стварэнне і дзейнасць палітычных партый і грамадскіх аб’яднанняў”.
Заяўляецца, што магчымасць апанентаў улады ўдзельнічаць у прэзідэнцкіх выбарах “практычна выключаная”.
“У сітуацыі, калі з самага пачатку вядомы пераможца выбараў, важны міжнародны кантэкст вакол фігуры А.Лукашэнкі”, — звяртаюць увагу аўтары справаздачы, падкрэсліваючы яго ролю ў саўдзеле ў расійскай вайсковай агрэсіі супраць Украіны, перамяшчэнні ўкраінскіх дзяцей з акупаваных тэрыторый і “ўнутраных рэпрэсій, частка з якіх мае прыкметы злачынстваў супраць чалавечнасці”.
Кампанія “Праваабаронцы за свабодныя выбары” з 2008 года аб’ядноўвае намаганні найстарэйшых праваабарончых арганізацый Беларусі — ПЦ “Вясна” і Беларускага Хельсінкскага камітэта — для назірання за выкананнем выбарчых правоў грамадзян Беларусі і ацэнкі выбараў на прадмет адпаведнасці міжнародным стандартам.
Пра пачатак экспертнай місіі, мэтай якой будзе “ацэнка адпаведнасці выбарчай кампаніі 2025 міжнародным стандартам”, было абвешчана 24 кастрычніка.
Сёмыя выбары прэзідэнта прызначаныя на 26 студзеня 2025 года. У дзень, калі Палата прадстаўнікоў прыняла адпаведнае рашэнне, 23 кастрычніка, Лукашэнка паведаміў, што прыме ў іх удзел.
Усяго зарэгістравана 7 ініцыятыўных груп, якія з 7 лістапада па 6 снежня будуць збіраць подпісы ў падтрымку (у парадку рэгістрацыі) Лукашэнкі, Алега Гайдукевіча, Аляксандра Хіжняка, Вольгі Чамаданавай, Ганны Канапацкай, Сяргея Бобрыкава і Сяргея Сыранкова.
Адмоўлена ў рэгістрацыі ініцыятыўных груп Аляксандра Драздова, Юрыя Губарэвіча, Дзіяны Кавалёвай і Віктара Куляша.
Дэмсілы ў сумеснай заяве, прымеркаванай да прызначэння даты прэзідэнцкіх выбараў, заклікалі галасаваць”супраць усіх”. На іх думку, галасаванне “супраць усіх” пакажа, што “беларускае грамадства па-ранейшаму супраць Лукашэнкі і патрабуе свабодных і сумленных выбараў”.
Лукашэнка знаходзіцца ва ўладзе з 1994 года. З 1996 года ніводная выбарчая кампанія ў Беларусі не была прызнаная незалежнымі назіральнікамі транспарэнтнай і адпаведнай дэмакратычным стандартам.