Лукашэнка нешматслоўна адрэагаваў на скаргу кіраўніка праўладных прафсаюзаў аб “катастрафічным недахопе” экскурсаводаў

19 снежня, Позірк. Для павышэння эфектыўнасці турызму ў Беларусі “неабходна павялічыць колькасць арыгінальных турыстычных маршрутаў — культурных, прамысловых, медыцынскіх, гастранамічных”, трэба “развіваць індывідуальны падыход і адаптацыю турпаслуг пад запыты кліентаў”. Пра гэта заявіў, выступаючы 19 снежня на VII Усебеларускім народным сходзе, старшыня праўладнай Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі (ФПБ) Юрый Сянько.

“Але тут ёсць праблема: як правіла, тут сёння выкарыстоўваюцца стандартныя экскурсіі, арганізаваць жа маршрут па індывідуальных заяўках часцяком мы не можам, паколькі катастрафічна не хапае атэставаных экскурсаводаў і гідаў-перакладчыкаў”, — заявіў ён.

На 1.100 дзеючых турыстычных арганізацый прыходзіцца крыху больш за 1.300 атэставаных экскурсаводаў, дадаў кіраўнік ФПБ. “Пры гэтым большасць з іх мае іншае асноўнае месца працы, а турыстычнае суправаджэнне для іх — хобі”, — падкрэсліў ён.

“Для прыкладу, нават у такіх буйных гарадах як Мазыр і Светлагорск [працуе] толькі па два атэставаныя экскурсаводы, і пры гэтым у іх ёсць асноўнае месца працы, гэта значыць у працоўны час правесці экскурсію яны не могуць”, — панаракаў Сянько.

Ён заклікаў Нацагентство па турызме правесці рэвізію заканадаўства па працы экскурсаводаў, асобныя моманты якога, паводле яго слоў, “залішне зарэгуляваныя”. “Патрэбныя рашэнні, каб не на шкоду інтарэсам краіны і якасці зняць гэтыя пытанні”, — сказаў спікер.

Таксама ў сваім выступленні Сянько заклікаў “актыўна развіваць прыдарожны сэрвіс, у тым ліку сіламі “Белнафтахіма”, які нядаўна падвергнуўся крытыцы Аляксандра Лукашэнкі за чэргі на запраўках.

Лукашэнка, які ўзяў слова пасля выступу Сянько, доўга разважаў пра шляхі павышэння аддачы тургаліны на прыкладах іншых краін, у прыватнасці, Аб’яднаных Арабскіх Эміратаў і Амана. Ён звярнуў увагу на выдзелены па яго просьбе султанам Амана ўчастак для размяшчэння беларускага турыстычнага аб’екта.

Гаворачы аб прывабнасці беларускага аграэкатурызму для жыхароў Масквы, палітык навал амбасадара Расіі ў Беларусі Барыса Вячаслававіча Грызлова “Вячаславам Барысавічам”.

Да асноўнай скаргі Сянько Лукашэнка звярнуўся ў канцы сваёй прамовы. “Па экскурсаводах нават смешна гэта слухаць. Калі там, як ён сказаў, бюракратыя перашкаджае, трэба вырашыць гэтае пытанне раз і назаўжды”, — заявіў Лукашэнка.

1 студзеня 2023 года ўступіла ў сілу новая рэдакцыя закона аб турызме. Асобная яго частка тычыцца атэстацыі экскурсаводаў і гідаў-перакладчыкаў, без якой у краіне нельга займацца названай дзейнасцю.

У ліпені 2023 года ўстанавілі прафесійныя і этычныя патрабаванні да экскурсаводаў і гідаў-перакладчыкаў.

Згодна з патрабаваннямі, экскурсаводы і гіды-перакладчыкі не павінны дапускаць “з боку турыстаў, экскурсантаў” і іншых асоб “некарэктных, правакацыйных і негатыўных выказванняў або дзеянняў”. Экскурсаводаў абавязалі “выключаць любыя формы правакацыі ў адзенні і знешнім абліччы”, выкарыстоўваць мабільны тэлефон падчас экскурсіі “выключна для вырашэння пытанняў, звязаных з ажыццяўленнем экскурсійнага абслугоўвання”, уносіць змены ў праграму “выключна па ўзгадненні з кіраўніком”.

У верасні 2024 года дэпартамент па турызме Мінспорту прызнаў недахоп экскурсаводаў. Паводле звестак ведамства, на той момант у краіне працавала больш за 1,1 тыс. атэставаных экскурсаводаў і гідаў-перакладчыкаў, за апошнія тры гады іх колькасць павялічылася больш чым на 200.

У той жа час за 2024 год колькасць экскурсаводаў, мяркуючы па публічнай інфармацыі, зменшылася. 26 верасня 2023 года дырэктар Нацыянальнага агенцтва па турызме Дзмітрый Марозаў паведаміў, што ў Беларусі працуе прыкладна 1.200 экскурсаводаў, каля 150 з іх былі атэставаны ў 2023 годзе. Ён адзначыў, што экскурсаводаў у краіне не хапае.

Згодна з пастановай Міністэрства спорту і турызму № 10 ад 30 красавіка 2025 года, экскурсаводы павінны будуць садзейнічаць “умацаванню станоўчага міжнароднага іміджу краіны, прызнанню ўнікальнасці беларускай мадэлі грамадскага развіцця”.

Сярод іншага гіды абавязаныя “ўдзельнічаць у захаванні гістарычнай памяці і нацыянальных каштоўнасцяў”, “садзейнічаць павышэнню прававой, палітычнай, асабістай культуры і сацыяльнай адказнасці турыстаў, экскурсантаў” і “ведаць асновы ідэалогіі беларускай дзяржавы”.

За апошнія некалькі гадоў шэраг экскурсаводаў падвергнуўся рэпрэсіям.

Вядомы мінскі экскурсавод Мікіта Моніч пасля падзей 2020 года быў звольнены з Нацыянальнага мастацкага музея, пераехаў жыць за мяжу.

У лістападзе 2021 года на 15 сутак была арыштаваная мінскі экскурсавод Аксана Манкевіч. У снежні 2022 года яе прыгаварылі да 3 гадоў абмежавання волі без накіравання ў папраўчую ўстанову адкрытага тыпу (ПУАТ) паводле арт. 342 КК (арганізацыя і падрыхтоўка дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак, альбо актыўны ўдзел у іх). Праваабаронцы прызналі яе палітзняволенай, а МУС уключыла ў пералік асоб, “датычных да экстрэмісцкай дзейнасці”.

11 лістапада 2022 года экскурсавод Ігар Хмара быў прыгавораны да 2,5 года абмежавання волі без накіравання ў ПУАТ паводле таго ж крымінальнага артыкула. Яго затрымалі 2 жніўня падчас беларускамоўнай экскурсіі. Быў прызнаны палітвязнем. 20 студзеня 2023 года МУС унесла Хмару ў “пералік грамадзян Беларусі, замежных грамадзян або асоб без грамадзянства, якія маюць дачыненне да экстрэмісцкай дзейнасці”.