Праваабаронцы рэкамендуюць уладам спыніць дыскрымінацыю нацменшасцяў і прыняць антыдыскрымінацыйны закон

6 жніўня, Позірк. Беларускія праваабаронцы (Беларускі Хельсінкскі Камітэт, Human Constanta, Беларускі ПЭН і Lawtrend) падрыхтавалі і накіравалі Камітэту па ліквідацыі расавай дыскрымінацыі ААН альтэрнатыўны даклад наконт сітуацыі ў Беларусі. Яго прадставяць 15 і 16 жніўня на 113-й сесіі Камітэта, якая пачалася напярэдадні, паведамляе праваабарончы цэнтр “Вясна”.

Аўтары даюць рэкамендацыі беларускім уладам. Сярод іх — спыніць практыку замацавання ў заканадаўстве дыскрымінацыйных норм, якія закранаюць правы нацыянальных меншасцей або асоб, якія маюць часовую сувязь з замежнымі дзяржавамі, распачатую пасля 2020 года, а таксама дыскрымінацыйную правапрымяняльную практыку.

Таксама прапануецца спыніць пераслед і ліквідацыю арганізацый грамадзянскай супольнасці і асобных актывістаў, якія займаюцца захаваннем і развіццём нацыянальных культур (напрыклад, “незаконную арганізацыю дзейнасці грамадскага аб’яднання” незарэгістраванага Саюза палякаў).

Праваабаронцы лічаць важным “спыніць дыскрымінацыйныя практыкі, якія парушаюць культурныя правы польскага, літоўскай і ўкраінскай нацыянальных меншасцяў, у тым ліку адмену культурных мерапрыемстваў, цэнзуру, знішчэнне мемарыяльнага і іншага гісторыка-культурнага спадчыны; пераслед асоб ўкраінскай нацыянальнасці і паходжання, у тым ліку ⟨…⟩ у дачыненні да дэманстрацыі ўкраінскай сімволікі, выканання ўкраінскіх песень і іншых праяў украінскай культуры”.

Таксама згадваецца дыскрымінацыя ў дачыненні да рома: “Этнічнае прафіляванне, масавыя адмовы ў накіраванні на медыка-рэабілітацыйную экспертную камісію ва ўстановах аховы здароўя, што цягне за сабой немагчымасць атрымання статусу асобы з інваліднасцю і пазбаўляе якаснай медыцынскай дапамогі і дзяржаўных ільгот”.

Рэкамендуецца спыніць фармаванне праз школьную адукацыю наратываў, якія ствараюць глебу для распальвання варожасці і нянавісці ў дачыненні да пэўныхнацый, дзяржаў (Літвы, Польшчы, Украіны).

Аўтары прапануюць прывесці антыэкстрэмісцкае заканадаўства “ў адпаведнасць з міжнароднымі стандартамі”, спыніць практыку выкарыстання норм аб распальванні расавай, нацыянальнай, рэлігійнай ці іншай сацыяльнай варожасці ці варажнечы для адвольных абмежаванняў правоў чалавека.

Рэкамендуецца забяспечыць роўнае стаўленне праваахоўных органаў да мігрантаў, незалежна ад іх іміграцыйнага статусу, і іх доступ да працэдур атрымання міжнароднай абароны, палепшыць выканне правоў мігрантаў, не выдаваць тых з іх, чыему жыццю і волі на радзіме існуе пагроза.

Праваабаронцы просяць улады перагледзець пазіцыю адносна комплекснага антыдыскрымінацыйнага заканадаўства, выканаць шматлікія міжнародныя рэкамендацыі і прыняць комплексны антыдыскрымінацыйны закон.

“Акты расавай дыскрымінацыі і выкарыстанне мовы варожасці з боку дзяржавы [ці] пры папушчальніцтве апошняй не толькі не спыніліся, але выйшлі на новы ўзровень” , — гаворыцца ў рэлізе “Вясны”.

Пасля 2020 года, паводле даных праваабаронцаў, дыскрымінацыйныя практыкі паступова становяцца часткай сістэмнай палітыкі па выдзяленні груп, з якімі дзяржава стасуецца “па-іншаму”: “Да іх адносяцца і асобныя нацыянальныя меншасці, у першую чаргу — прадстаўнікі дзяржаў, якім у ідэалогіі дзеючага рэжыму адведзена месца “знешняга ворага” — палякі, літоўцы, украінцы”.

“З 2023 года заканадаўства больш не прадугледжвае магчымасці стварэння ўстаноў дашкольнай, агульнай сярэдняй адукацыі, у якіх дзеці маглі б вучыцца на мове сваёй нацыянальнай меншасці, адзіны магчымы фармат — стварэнне асобных суполак і класаў у такіх установах. Больш за тое, зачыняюцца польскія і літоўскія школы, ажыццяўляецца ціск на арганізацыі, якія прадстаўляюць паслугі па вывучэнні нямецкай, польскай мовы”, — адзначаюць аўтары.

Яны сцвярджаюць, што дакумент дапаможа Камітэту, прадстаўнікам дзяржавы ды іншым зацікаўленым актарам азнаёміцца з праблемамі, якія дзяржава не згадвае ў сваім дакладзе, “убачыць сітуацыю ў тым ліку з пункту гледжання ўразлівых груп, не прадстаўленай у афіцыйнай пазіцыі”.