БХК: Указ № 278 парушае палажэнні Канстытуцыі і Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах

18 верасня, Позірк. Указ № 278 “Аб парадку выдачы дакументаў і здзяйснення дзеянняў” парушае артыкул 22 Канстытуцыі і артыкул 26 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах, якія замацоўваюць прынцып роўнасці ўсіх перад законам і права без усялякай дыскрымінацыі на роўную абарону закона. Пра гэта гаворыцца ў аналізе парушэнняў Беларуссю міжнародных абавязацельстваў па правах чалавека і канстытуцыйных гарантый у адносінах да сваіх грамадзян у сувязі з прыняццем указа, падрыхтаваным Беларускім Хельсінкскім камітэтам.

Адзначаецца, што як мінімум парушана права на роўны зварот (недыскрымінацыя) (арт. 26 Пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах, арт. 22 Канстытуцыі); права на свабоднае перамяшчэнне (арт. 12 Пакта); права на неўмяшанне ў асабістае, сямейнае жыццё (арт. 17), права ўступаць у шлюб і засноўваць сям’ю (арт. 23); права кожнага дзіцяці на рэгістрацыю і набыццё грамадзянства (арт. 7 Канвенцыі аб правах дзіцяці); права ўласнасці (арт. 44 Канстытуцыі).

Праваабаронцы зазначаюць, што нават тыя людзі, якія могуць прыехаць у Беларусь, вымушаны ў сувязі з указам трываць неабгрунтаваныя абмежаванні, часовыя і фінансавыя нязручнасці. Пры гэтым “у асабліва ўразлівым становішчы аказваюцца беларусы і беларускі, якія вымушаны з’ехаць у сілу палітычнага пераследу або рызык такога пераследу пасля 2020 года”. Яны не могуць прыехаць у Беларусь, каб здзейсніць неабходныя працэдуры з прычыны высокіх рызык, звязаных з іх адвольным пераследам.

“Відавочна, што прынятыя заканадаўчыя меры накіраваны менавіта на абмежаванні ў правах вымушаных палітычных эмігрантаў. Пра гэта сведчаць, у тым ліку, і выказванні дзяржаўных акцёраў (уключаючы прапановы “зрабіць паслабленні для патрыятычна настроеных суайчыннікаў за мяжой”)”, — адзначаюць аналітыкі.

“Такім чынам, сам факт прыняцця такога ўказа — парушэнне абавязацельстваў па недыскрымінацыі. Гэта ў цэлым укладваецца ў тэндэнцыю фармалізацыі дыскрымінацыі па прыкмеце лаяльнасці дзяржаве, якую мы адзначаем з пачатку 2023 года. Дзяржава працягвае парушаць артыкул 22 уласнай Канстытуцыі і артыкул 26 Міжнароднага пакта аб грамадзянах і палітычных правах, якія замацоўваюць прынцып роўнасці ўсіх перад законам і права без усялякай дыскрымінацыі на роўную абарону закона”, — адзначаюць праваабаронцы.

Яны падкрэсліваюць, што выкананне дзяржавамі знаходжання сваіх абавязацельстваў па правах чалавека ў дачыненні да грамадзян Беларусі, якія знаходзяцца на іх тэрыторыі, і невыкананне Беларуссю сваіх — розныя рэчы. І Нават калі дзяржавы знаходжання змогуць у нейкай меры аблегчыць наступствы гэтага ўказа для беларусаў замежжа, “гэта не нівелюе парушэнні Беларусі”.

4 верасня Аляксандр Лукашэнка падпісаў указ № 278 “Аб парадку выдачы дакументаў і здзяйснення дзеянняў”. Дакумент пазбавіў замежныя ўстановы Беларусі магчымасці падаўжаць тэрмін дзеяння пашпарта беларускага грамадзяніна і выдаваць новыя дакументы.

Акрамя таго, скасавана права консульстваў удзельнічаць у працэдуры адчужэння маёмасці, у тым ліку нерухомасць і аўтамабілі. Такія здзелкі можна будзе здзяйсняць пры асабістай яўцы ў адпаведныя дзяржорганы або на падставе даверанасці, аформленай на тэрыторыі Беларусі (раней такія даверанасці афармляліся ў дыппрадстаўніцтвах). Беларускія дэмакратычныя структуры, Еўрасаюз, ЗША, праваабарончыя арганізацыі раскрытыкавалі ўказ, накіраваны, на іх думку, на ўшчамленне правоў вымушаных эмігрантаў.