Мінпрыроды і “Расатам” абмеркавалі будаўніцтва ў Беларусі сховішча радыеактыўных адкідаў

28 жніўня, Позірк. “Перспектывы паглыблення супрацоўніцтва ў галіне праектавання і будаўніцтва пунктаў радыеактыўных адкідаў” у Беларусі абмеркавалі кіраўнік Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Сяргей Масляк і намеснік генеральнага дырэктара па машынабудаванні і індустрыяльным рашэнням расійскай дзяржкарпарацыі “Расатам” Андрэй Нікіпелаў.

Перамовы прайшлі ў Маскве, паведамляе прэс-служба Мінпрыроды.

“Асаблівая ўвага” на сустрэчы была нададзеная распрацоўцы сумеснага праекта, накіраванага на “комплекснае рашэнне па ахове навакольнага асяроддзя ад забруджвання непрыдатнымі пестыцыдамі”.

У рамках праекта, як заяўляецца, плануецца стварыць тэхналогію абясшкоджвання і доследнай устаноўкі для ліквідацыі Гарадоцкага сховішча пестыцыдаў (Віцебская вобласць).

“Мерапрыемствы праекта плануецца рэалізаваць у рамках Саюзнай дзяржавы”, — гаворыцца ў паведамленні ведамства.

Адзначаецца, што беларуская дэлегацыя таксама азнаёміліся ў Маскве з досведам “Расатама” “ў галіне ліквідацыі назапашанай экалагічнай шкоды”.

Масляк прапанаваў “Расатаму” разгледзець магчымасць супрацоўніцтва з Палескім дзяржаўным радыяцыйна-экалагічным запаведнікам. Ён пазначыў “перспектыўныя напрамкі ўзаемадзеяння”, сярод якіх “абмен вопытам і перадавой практыкай у галіне маніторынгу радыеактыўнасці навакольнага асяроддзя і радыеэкалагічных даследаванняў у раёнах, пацярпелых ад аварыі на Чарнобыльскай АЭС”, “прымяненне дыстанцыйнага зандзіравання, тэхналогій, штучнага інтэлекту ў галіне папярэджання і ліквідацыі надзвычайных сітуацый тэхнагеннага характару”.

Працягваюцца “даследчыя і пошукавыя работы па выбары прыярытэтнай пляцоўкі” для размяшчэння на беларускай тэрыторыі сховішча радыеактыўных адкідаў, заявіў 4 чэрвеня на той момант міністр энергетыкі Віктар Каранкевіч (12 жніўня прызначаны намеснікам прэм’ер-міністра).

Улады Беларусі ўжо доўгі час заяўляюць, што месца для пункта захавання радыеактыўных адкідаў яшчэ не знойдзенае. 23 лютага гэтага года Каранкевіч заявіў, што першая чарга гэтага пункта павінна быць уведзеная ў эксплуатацыю да 2030 года.

Адпрацаванае паліва БелАЭС плануецца перапрацоўваць у Расіі. Пасля перапрацоўкі ў Беларусь будуць вяртацца ўключаныя ў шклопадобную матрыцу адкіды, якія змяшчаюць радыенукліды цэзіева-стронцыевай фракцыі (акрамя доўгажывучых радыенуклідаў).

Збудаванне БелАЭС паблізу Астраўца (Гродзенская вобласць) завяршылася ўвосень 2023 года. Станцыя пабудаваная па расійскім праекце, генеральным падрадчыкам выступіла дзяржаўная карпарацыя “Расатам”.

Першы энергаблок АЭС сілкуе энергасістэму Беларусі з 3 лістапада 2020 года, другі — з 13 траўня 2023-га. У прамысловую эксплуатацыю яны ўведзеныя ў чэрвені 2021-га і лістападзе 2023-га адпаведна.

Гарадоцкае сховішча размешчана ў лясным масіве на ўсходзе Гарадоцкага раёна ў 36 км на паўночны ўсход ад Гарадка і ў 45 км на паўночны ўсход ад Віцебска.

Абследаванне сховішча было завершанае ў 2021 годзе ў рамках праекта міжнароднай тэхнічнай дапамогі “Устойлівае кіраванне ўстойлівымі арганічнымі забруджвальнікамі і хімічнымі рэчывамі ў Рэспубліцы Беларусь, ГЭФ-6”.

“Гарадоцкае захаванне непрыдатных пестыцыдаў уяўляе сабой патэнцыйную небяспеку для навакольнага асяроддзя і здароўя насельніцтва як крыніца паступлення хімічных рэчываў, у тым ліку пестыцыдаў, у глебы, атмасфернае паветра, паверхневыя і грунтавыя воды, раслінны і жывёльны свет, як на лакальным узроўні, так і ў больш буйным маштабе”, — паведамляла ў лістападзе 2021 года Мінпрыроды па выніках праведзенага даследавання.

“Улічваючы паўночна-ўсходні кірунак патоку грунтавых вод, існуе рызыка траплення хімічных рэчываў у раку Усвяча і далей у раку Заходняя Дзвіна, якая з’яўляецца трансгранічным вадацёкам, якія ўпадаюць у Балтыйскае мора”, — сцвярджала ведамства.

Сховішча, на думку спецыялістаў, уяўляе патэнцыйную рызыку здароўю насельніцтва Гарадоцкага і Віцебскага раёнаў агульнай плошчай 5,7 тыс. км2, дзе пражывае каля 60 тыс. чалавек.

У даследаванні гаварылася аб распрацаваным плане мерапрыемстваў па ліквідацыі пахавання. “Неабходна вызначыць крыніцы фінансавання гэтых мерапрыемстваў”, — канстатавалі эксперты.