Змены ў КК створаць магчымасці для “новых шырокамаштабных рэпрэсій”, лічыць Сапелка

13 студзеня, Позірк. Пра стварэнне магчымасцяў для “новых шырокамаштабных рэпрэсій” заявіў юрыст праваабарончага цэнтра “Вясна” Павел Сапелка, каментуючы законапраект “Аб змене кодэксаў па пытаннях крымінальнай адказнасці”, які дэпутаты Палаты прадстаўнікоў 10 студзеня прынялі ў другім чытанні.

“Адной з самых значных змен будзе істотнае пашырэнне пераліку артыкулаў Крымінальнага кодэкса, паводле якіх <…> могуць быць асуджаныя грамадзяне Рэспублікі Беларусь або асобы без грамадзянства, што пастаянна пражываюць у рэспубліцы, якія здзейснілі злачынствы па-за межамі Рэспублікі Беларусь”, — адзначыў ён.

Паводле слоў эксперта, у гэты пералік прапануецца дадаць наступныя артыкулы КК:

• 130 — распальванне расавай, нацыянальнай, рэлігійнай або іншай сацыяльнай варожасці або варажнечы;
• 130¹ — рэабілітацыя нацызму;
• 130² — адмаўленне генацыду беларускага народа;
• 289 — акт тэрарызму;
• 289¹ — прапаганда тэрарызму;
• 290 — пагроза здзяйсненнем акта тэрарызму;
• 290¹ — фінансаванне тэрарыстычнай дзейнасці;
• 290² — садзейнічанне тэрарыстычнай дзейнасці;
• 290³ — праходжанне навучання або іншай падрыхтоўкі для ўдзелу ў тэрарыстычнай дзейнасці;
• 290⁴ — стварэнне арганізацыі для ажыццяўлення тэрарыстычнай дзейнасці або ўдзел у ёй;
• 290⁵ — арганізацыя дзейнасці тэрарыстычнай арганізацыі і ўдзел у дзейнасці такой арганізацыі;
• 367 — паклёп у дачыненні да прэзідэнта;
• 369¹ — дыскрэдытацыя Рэспублікі Беларусь;
• 370 — знявага дзяржаўных сімвалаў;
• 373 — наўмыснае разгалашэнне дзяржаўнай таямніцы;
• 374 — разгалашэнне дзяржаўнай таямніцы з неасцярожнасці.

Пры гэтым выключаецца арт. 375 (наўмыснае разгалашэнне службовай таямніцы).

Сапелка заявіў, што паводле пералічаных вышэй артыкулаў асуджана больш за 3,5 тыс. чалавек.

Разам з тым, паводле слоў эксперта, у КК прапанавана ўнесці змены, якія змякчаюць “умовы адказнасці для некаторых катэгорый правапарушальнікаў”.

Юрыст назваў прагрэсіўнай прапанову ўвесці абмежаванні на прызначэнне пакарання ў выглядзе пазбаўлення волі “жанчынам і самотным мужчынам, якія выхоўваюць дзяцей ва ўзросце да 14 гадоў або дзяцей з інваліднасцю, людзям з інваліднасцю I групы, якія ўпершыню здзейснілі негвалтоўнае злачынства, якое не нясе вялікай грамадскай небяспекі, ці менш цяжкае злачынства, якое не прывяло да смерці чалавека з неасцярожнасці або цяжкіх цялесных пашкоджанняў”.

“Аднак гэтая норма ўтрымлівае выключэнне, якое дыскрымінуе ў сучасных умовах. Гэтае правіла прымяняцца не будзе ў дачыненні да тых, хто здзейсніў злачынствы “экстрэмісцкай скіраванасці”. Гэта азначае, што з палітычных матываў суды па-ранейшаму маюць права прызначаць пазбаўленне волі”, — падкрэсліў Сапелка.

У той жа час, адзначыў юрыст, законапраект утрымлівае змены правіл у дачыненні да вызваленых на падставе амністыі, якія “прадугледжваюць магчымасць накладання абмежаванняў”; правіл прафілактычнага нагляду (“прадугледжваецца магчымасць накладання абавязку паступіць на працу або навучанне або займацца іншай дзейнасцю, пры ажыццяўленні якой асоба лічыцца занятай у адпаведнасці з заканадаўствам аб занятасці насельніцтва”); шэрагу правіл у дачыненні да ўмоўна вызваленых і непаўналетніх.

Прыняты на мінулым тыдні ў другім чытанні законапраект “Аб змене кодэксаў па пытаннях крымінальнай адказнасці” ўтрымлівае змены ў Крымінальны, Крымінальна-працэсуальны, Крымінальна-выканаўчы кодэксы, а таксама Кодэкс аб адміністрацыйных правапарушэннях і Працэсуальна-выканаўчы кодэкс аб адміністрацыйных правапарушэннях.

Паводле інфармацыі прэс-службы ніжняй палаты парламента, сярод іншага законапраект прапануе ўвесці асаблівы парадак узбуджэння крымінальнай справы ў дачыненні да дэлегатаў Усебеларускага народнага сходу (УНС).

У першым чытанні праект закону быў прыняты ў верасні 2024 года. Тады паведамлялася, што ён прадугледжвае перагляд адказнасці па 97 складах злачынстваў. Санкцыі па 65 складах прапанавана дапоўніць альтэрнатыўнымі — больш мяккімі — відамі пакаранняў, па 32 — скарэктаваць памер пакаранняў або ўвесці на альтэрнатыўнай аснове дадатковыя (штраф, пазбаўленне права).