Улетку 2021 года беларускія лекары, звольненыя праз свае палітычныя погляды і вымушаныя з’ехаць з краіны, атрымалі магчымасць працягнуць практыку на платформе “еЗдароўе”. Яна была створана камандамі платформы “Голас” і Фонду медыцынскай салідарнасці. “Мы вельмі хочам, каб гэтыя людзі працягвалі дапамагаць беларусам у краіне і за мяжой, а беларусы, нарэшце, маглі атрымліваць кансультацыі на медыцынскую тэму без чэргаў у паліклініках”, — патлумачыў тады стваральнік “Голасу” Павел Лібер.
На пачатку снежня 2022 года каманда Лібера запусціла платформу “Новая Беларусь”, і цяпер “еЗдароўе” інтэграваная з ёй.
“Новая Беларусь” у самой Беларусі прызнаная ўладамі “экстрэмісцкімі матэрыяламі”, таму стваральнікі настойліва рэкамендуюць карыстальнікам платформы “еЗдароўе”, асабліва тыя, хто знаходзіцца ў Беларусі, выконваць правілы бяспекі, напрыклад, пры сканаванні медыцынскіх дакументаў хаваць персанальную інфармацыю. Са свайго боку стваральнікі платформы гарантуюць, што інфармацыя пра пацыентаў зашыфравана і надзейна абаронена, іх не могуць ідэнтыфікаваць самі распрацоўшчыкі.
Правілы бяспекі, як і парады, як правільна карыстацца платформай “еЗдароўе”, размешчаны на яе стартавай старонцы. Мовы платформы — беларуская і руская.
Платформа дзейнічае ўжо больш за два гады, і 2024-ы стане годам пераменаў у яе функцыянаванні. Пра гэта, а таксама пра агульны стан беларускай медыцыны ў інтэрв’ю “Позірку” распавёў прадстаўнік платформы, урач-анестэзіёлаг Уладзімір Свіркоў, які 10 гадоў працуе ў Аўстрыі.
“Найчасцей звяртаюцца да тэрапеўтаў, педыятраў і гінеколагаў”
— Платформа ўзнікла летам 2021 года. Якая дынаміка актыўнасці?
— За год у нас да 2,5 тыс. зваротаў, усяго з лекарамі адбылося 15 тыс. чатаў. На платформе зарэгістравана 21 тыс. пацыентаў.
— Колькі лекараў супрацоўнічаюць з праектам?
— Актыўна — каля 50 урачоў рознай спецыялізацыі. Найчасцей пацыенты звяртаюцца да тэрапеўтаў, педыятраў і гінеколагаў. Падчас пандэміі COVID-19 была велізарная колькасць зваротаў менавіта па каранавіруснай інфекцыі, і мы ўвялі асобную спецыялізацыю “ковід-спецыяліст”.
— Большасць зваротаў па-ранейшаму з Беларусі?
— Не, наадварот, цяпер больш пытанняў ад беларусаў, якія пражываюць за мяжой.
Як і раней, пасля кансультацыі чалавек атрымлівае прапанову зрабіць данат, але людзі, якія жывуць у Беларусі, не маюць такой магчымасці. Таму яны атрымліваюць дапамогу бясплатна па змаўчанні, а пацыенты з-за мяжы плацяць за кансультацыі ў 70% выпадкаў. У цэлым аплачваецца траціна зваротаў.
Скрыншот мабільнага дадатку "Новая Беларусь"
“У некаторых выпадках лекары могуць прымаць асабіста”
— Як будзе відазмяняцца праект у надыходзячым годзе?
— У вырашэнні вострай праблемы недаступнасці меддапамогі ў 2021 годзе наш праект адыграў сваю ролю, але цяпер яму неабходна развіццё. І ў 2024 годзе мы пяройдзем на новую мадэль надання дапамогі, па-ранейшаму прапаноўваючы паслугі ў сферы тэлемедыцыны.
Мы ўжо зарэгістравалі юрыдычную асобу, уладзілі прававыя пытанні, каб мець магчымасць працаваць ва ўсіх еўрапейскіх краінах, падрыхтавалі тэхнічную базу.
Новая мадэль такая: на платформе па-ранейшаму бясплатна будуць дапамагаць людзям у Беларусі пры ўмове пацверджання месцазнаходжання з выкарыстаннем нашага бяспечнага бота. Пасля атрымання там промакоду яны змогуць карыстацца платформай. Паколькі платформа заблакаваная ў Беларусі, карыстацца ёю можна толькі праз VPN.
Спадзяемся, што ў нас застанецца пул лекараў, гатовых аказваць дапамогу бясплатна. Калі зможам атрымаць пад гэта грант, то зможам плаціць лекарам за іх працу.
Другі напрамак дзейнасці платформы — на ўмовах абавязковай аплаты. Кансультацыі будуць праводзіць альбо ўрачы з Беларусі, альбо тыя, хто працуе ў краінах ЕС.
Таксама мы плануем, што з’явіцца мадэль, пры якой за абаненцкую плату будзе магчымасць атрымліваць дапамогу неабмежаваную колькасць разоў. Лекары будуць працаваць не ананімна, У некаторых выпадках змогуць прымаць асабіста і выпісваць рэцэпт.
Нарэшце, у нас будзе блок пытанняў і адказаў па тэме здароўя. Мы хочам стварыць медыцынскую сетку для беларусаў па ўсім свеце, зрабіць медыцыну сапраўды даступнай для людзей.
Паколькі мы працуем у цеснай сувязі з “Новай Беларуссю”, яе карыстальнікі аўтаматычна атрымліваюць доступ да платформы “еЗдароўе”.
Як гэта працуе? Дзесяць простых крокаў для карыстальніка, у мабільным тэлефоне якога прадусталяваны, напрыклад, крама прыкладанняў Google Play:
1) знайдзіце Google Play,
2) праз пошукавік знайдзіце дадатак “Новая Беларусь”,
3) спампуйце,
4) адкрыйце,
5) абярыце мову (беларуская/руская),
6) абярыце краіну знаходжання,
7) націсніце на “Зазірнуць у Новую Беларусь”,
8) знайдзіце раздзел “Сэрвісы”, зусім трохі пракруціўшы экран; першы ж сэрвіс — як раз пра здароўе,
9) націсніце на “Здароўе”,
10) перад вамі адкрыюцца ўсе магчымасці сэрвісу, сёрфінг вельмі просты.
Важна: пасля кроку № 7 вам будзе прапанаваны “Уваход у сістэму”, але гэта не абавязковая ўмова пры пераходзе да кроку № 8.
— Якія галоўныя праблемы ў людзей пры атрыманні меддапамогі ў Беларусі?
— На перыферыі недаступныя вузкія спецыялісты. Знайсці артапеда або алерголага ў аддаленым раёне вельмі складана. У Беларусі за апошні час адбыўся шэраг змяненняў у сістэме атрымання лекарамі спецыялізацыі, і цяпер падрыхтоўка вузкіх спецыялістаў пагоршылася.
У лекараў на платформе “еЗдароўе”, кожны з якіх мае пацверджаны высокі ўзровень падрыхтоўкі, можна атрымаць дапамогу хутчэй, чым на месцы. Якасць кансультацыі паляпшаецца, а хуткасць павялічваецца, калі чалавек звяртаецца на нашу платформу, разгорнута фармулюючы праблему, прыкладаючы медыцынскую дакументацыю, вынікі аналізаў і даследаванняў. Лекар можа рэкамендаваць прайсці дадатковае даследаванне і параіцца з калегамі. А можа расцаніць такую сітуацыю як неадкладную і рэкамендаваць тэрмінова звярнуцца па медыцынскую дапамогу ў бальніцу.
— У краінах Заходняй Еўропы тэлемедыцына выкарыстоўваецца?
— Так. Напрыклад, у некаторых кантонах Швейцарыі тэлемедыцына заўсёды папярэднічае звароту да хатняга лекара. Ён не прыме пацыента, калі той папярэдне не паспрабаваў вырашыць сваё пытанне дыстанцыйна. Такім чынам адбываецца фільтраванне нетэрміновых праблем. У выніку сістэма аховы здароўя не перагружаецца, а пацыенту без неабходнасці не трэба ехаць да ўрача. У Швейцарыі гэта фінансуецца ў рамках сістэмы медыцынскага страхавання.
“Некаторыя лекі недаступныя, а на раздутыя кіраўніцкія штаты грошы ёсць”
— Пры гэтым кожны гараджанін у Беларусі ведае, што, калі прыйдзе ў працоўны час у паліклініку, яго прымуць. Вынік — у сярэднім 13 наведванняў лекара ў год кожным жыхаром краіны. Такая даступнасць — нармальна?
— Калі людзі прызвычаіліся патрабаваць неадкладнага агляду лекарам пры лёгкім нядужанні, гэта паказвае, што сістэма аховы здароўя працуе нерацыянальна. Пацыенты прыходзяць у паліклініку па рэцэпты, ходзяць у адзін дзень на агляд, а ў другі — здаваць аналізы, адкрыць бальнічны — закрыць бальнічны.
У Беларусі часта хуткая медыцынская дапамога працуе як транспартная паслуга, а не як сродак надання неадкладнай дапамогі на месцы і транспарціроўкі. І яны, перасяляючыся ў краіны ЕС, не разумеюць, чаму пры тэмпературы 38 да дзіцяці не прыязджае хуткая дапамога. Яны не гатовыя ўзяць таксі або выкарыстоўваць свой аўтамабіль, каб даехаць у бальніцу, калі не могуць збіць тэмпературу самі. Вядома, калі дзіцяці або дарослага пры высокай тэмпературы дома агледзіць лекар хуткай дапамогі, а яшчэ і даставіць у бальніцу, — гэта сэрвіс, гэта крута. Аднак ці можа дзяржава дазволіць сабе такую крутасць?
Можа, менавіта таму ў Беларусі недаступныя некаторыя лекі, якія ёсць у Заходняй Еўропе, што ў медыцыне нерацыянальна размяркоўваюцца сродкі, абіраюцца не тыя прыярытэты? Часам прыгожая шырма, г. зн. заявы пра даступнасць медпаслуг або дэманстрацыя наяўнасці суперсучаснага МРТ, выяўляюцца важнейшымі за рэальныя патрэбы клінік або пацыентаў.
Не пакажаш жа прыгожую карцінку таго, што ва ўсіх хворых на рак ёсць поўны набор сучасных якасных прэпаратаў для хіміятэрапіі або калі дзеці са спінальнай мышачнай атрафіяй (СМА) лечацца, паколькі маюць неабходны ім дарагі прэпарат.
Беларусам увесь час паказваюць прыгожую карцінку і хаваюць суровую рэальнасць. Гэтая даступнасць — тая самая прыгожая карцінка.
Я бачу сітуацыю з даступнасцю медыцыны так: у Беларусь не ўвозяцца лекі для шэрагу рэдкіх захворванняў, некаторым анкалагічным хворым не хапае прэпарата для паўнавартаснага курсу хіміятэрапіі, а вось на выклікі хуткай меддапамогі па не заўсёды значных падставах, на раздутыя кіраўніцкія штаты ў галіне грошы ёсць.
“Беларускі лекар лепш за мясцовага зарыентуе суайчынніка-эмігранта”
— Пры гэтым эмігранты ў краінах Заходняй Еўропы сутыкаюцца з тым, што кансультацыя вузкага спецыяліста можа быць прызначаная праз паўгода. Пасля развязвання Расіяй поўнамаштабнай вайны ва Украіне і масавага прыбыцця ўкраінскіх уцекачоў у ЕС атрымаць меддапамогу стала яшчэ больш складана.
— Таму я і лічу, што, калі беларускія эмігранты змогуць звяртацца ў краіне свайго знаходжання да беларускіх лекараў, якія прайшлі настрыфікацыю і маюць права працаваць, гэта будзе вельмі добра. Я кажу пра тое, што беларускі лекар, дапусцім, у Чэхіі зможа зарыентаваць свайго суайчынніка ў гэтай краіне лепш за мясцовага лекара.
Агульна кажучы, эмігрантам будзе прасцей, калі яны навучацца карыстацца сістэмай аховы здароўя ў краіне знаходжання. Калі з гэтай мэтай людзі звернуцца на нашу платформу, то зэканомяць час і ў шэрагу выпадкаў атрымаюць кансультацыю, дзякуючы якой будуць мець алгарытм дзеянняў.
Спампаваць дадатак “Новая Беларусь”: Google Play або Apple Store.
* Партнёрскі матэрыял