Эксперты ААН асудзілі “гвалтоўнае знікненне” Статкевіча
Мікалай Статкевіч на нейтральнай паласе паміж Беларуссю і Літвой 11 верасня 2025 года
23 верасня, Позірк. Група незалежных экспертаў ААН 23 верасня рашуча асудзіла спробу дэпартацыі з Беларусі і наступнае знікненне апазіцыйнага палітыка Мікалая Статкевіча.
“Існуюць сур’ёзныя падставы меркаваць, што Статкевіч стаў ахвярай гвалтоўнага знікнення і адвольнага затрымання. Мы заклікаем Беларусь даць інфармацыю пра яго лёс і месцазнаходжанне, а таксама пра стан яго здароўя”, — заявілі эксперты.
У заяве апісваюцца падзеі 11 верасня 2025 года, калі Статкевіча даставілі на мяжу з Літвой, якую ён адмовіўся пераходзіць, пасля чаго, як мяркуецца, быў зноў змешчаны за краты.
Эксперты нагадваюць, што Статкевіч быў затрыманы напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў 2020 года і пазней асуджаны на 14 гадоў пазбаўлення волі. У 2022 годзе Міністэрства ўнутраных спраў прызнала яго асобай, датычнай да “экстрэмізму”. Адзначаецца, што прадстаўнікі ААН неаднаразова звярталіся да беларускіх уладаў з паведамленнямі пра меркаванае жорсткае абыходжанне з ім у турме, уключаючы ўтрыманне пад вартай без сувязі з вонкавым светам з 9 лютага 2023 года, і пра “разбуральныя наступствы гэтага жорсткага абыходжання для яго здароўя, улічваючы ягоны немалы ўзрост”.
“Спроба высылкі Мікалая Статкевіча з яго краіны парушае артыкул 12 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах, ратыфікаванага Беларуссю 12 лістапада 1973 года”, — заяўляюць эксперты.
“Таксама нельга выключаць, што мы маем справу з магчымым злачынствам у рамках міжнароднага права”, — падкрэсліваецца ў заяве.
Звяртаецца ўвага, што на разглядзе знаходзіцца зварот Літвы ў Міжнародны крымінальны суд у Гаазе наконт меркаваных злачынстваў супраць чалавечнасці рэжыму Лукашэнкі, звязаных з дэпартацыяй і пераследам паводле палітычных матываў, здзейсненых з 2020 года.
Эксперты адзначаюць, што неаднаразова заклікалі Беларусь унесці папраўкі ў антыэкстрэмісцкае заканадаўства, каб прывесці яго ў адпаведнасць з міжнароднымі стандартамі ў галіне правоў чалавека і “пакласці канец жорсткаму абыходжанню са зняволенымі, асуджанымі паводле абвінавачанняў у экстрэмізме”.
Заяву падпісалі спецдакладчык па пытанні аб сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі Нільс Муйжніекс, старшыня і чатыры члены Працоўнай групы па гвалтоўных або недобраахвотных знікненнях, старшыня і тры члены Працоўнай групы па адвольных затрыманнях, спецдакладчык па абароне правоў чалавека ва ўмовах барацьбы з тэрарызмам і незалежны эксперт па пытанні аб ажыццяўленні людзьмі сталага веку ўсіх правоў чалавека. Усе названыя групы і эксперты дзейнічаюць у рамках мандатаў Савета па правах чалавека ААН.
Статкевіч, калі адмовіўся ад прымусовага вывазу ў Літву 11 верасня, пакінуў аўтобус паміж пунктамі пропуску Каменны Лог і Мядзінінкай і вярнуўся на беларускую тэрыторыю. Далейшы ягоны лёс невядомы. Паводле ўскосных заяў Лукашэнкі і меркаванняў блізкіх Статкевіча, ён вернуты ў калонію ў Глыбокім (Віцебская вобласць).
