Абсерваторыя па абароне праваабаронцаў заклікала ўлады Беларусі зняць абвінавачанні з Судаленкі
10 красавіка, Позірк. Абсерваторыя па абароне праваабаронцаў “рашуча асуджае” працяглы судовы пераслед экс-кіраўніка гомельскага аддзялення праваабарончага цэнтра “Вясна” Леаніда Судаленкі, які знаходзіцца ў выгнанні, гаворыцца ў заяве сумеснай ініцыятывы Міжнароднай федэрацыі за правы чалавека (FIDH) і Сусветнай арганізацыі супраць катаванняў (OMCT).
Абсерваторыя расцэньвае новую крымінальную справу ў дачыненні да Судаленкі як “адкрытую спробу прымусіць замаўчаць” чалавека, які “актыўна падтрымлівае беларускіх праваабаронцаў, што знаходзяцца ў няволі”.
Ініцыятыва заклікала ўлады Беларусі “неадкладна зняць з яго ўсе абвінавачанні”. Яна таксама “рашуча асуджае працяглы ціск” на сваякоў Судаленка, “у тым ліку на яго пажылую маці”. Падобныя паводзіны ўладаў разглядаюцца як “мэтанакіраваныя дзеянні па запалохванні і нанясенні дадатковай фізічнай і псіхалагічнай шкоды”.
Абсерваторыя нагадала, што 26 сакавіка 2025 года “два прадстаўнікі Гомельскага раённага аддзела Следчага камітэта і пракурор прыйшлі па адрасе ў Гомелі, дзе зарэгістраваны Судаленка, каб зафіксаваць яго адсутнасць”. Гэтая працэдура, як адзначаецца ў заяве, “папярэднічае завочнаму крымінальнаму пераследу грамадзян Беларусі, якія пражываюць па-за яе межамі”.
“Падчас візіту прадстаўнік СК пацвердзіў, што Судаленка высунутыя новыя абвінавачванні паводле арт. 3614 КК (садзейнічанне экстрэмісцкай дзейнасці), які прадугледжвае пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі на тэрмін да 7 гадоў. Сутнасць абвінавачванняў застаецца невядомай, — канстатавала ініцыятыва. — 3 красавіка 2025 года два супрацоўнікі праваахоўных органаў прыйшлі да 87-гадовай маці Судаленкі, якая пражывае ў вёсцы ў Гомельскай вобласці. Хаця ім было вядома, што Судаленка жыве за мяжой і не распавядаў маці пра свой пераслед і зняволенне, каб яе абараніць (ён рабіў выгляд, што працуе за мяжой падчас і пасля зняволення), супрацоўнікі праваахоўных органаў паведамілі ёй, што сын знаходзіцца ў вышуку і ў дачыненні да яго ўзбуджаная новая крымінальная справа. Яе таксама прымусілі падпісаць дакумент, які пацвярджае адсутнасць сына ў яе доме”.
Абсерваторыя нагадала, што Судаленка “ўжо двойчы зазнаваў незаконнае асуджэнне за праваабарончую дзейнасць, уключаючы адно завочнае асуджэнне”.
“Судаленка быў адвольна затрыманы 18 студзеня 2021 года, а ў лістападзе 2021 года прыгавораны да 3 гадоў зняволення паводле сфабрыкаваных абвінавачанняў у “фінансаванні і арганізацыі дзеянняў, што груба парушаюць грамадскі парадак” (ч. 1 і 2 арт. 342), — адзначыла ініцыятыва. — Падчас зняволення ён утрымліваўся ў цяжкіх умовах: зазнаваў дыскрымінацыйны пераслед і жорсткае абыходжанне, уключаючы шматразовае змяшчэнне ў карцар, пазбаўленне спатканняў са сваякамі, неаказанне належнай медыцынскай дапамогі і прымусовую цяжкую працу ў халодным цэху. Адміністрацыя калоніі таксама прызнала яго “схільным да экстрэмізму і іншай дэструктыўнай дзейнасці” і “злосным парушальнікам, які не стаў на шлях выпраўлення”, што пазбавіла яго магчымасці датэрміновага вызвалення і замены пакарання на больш мяккае”.
Судаленка адбыў тэрмін і выйшаў на волю ў ліпені 2023 года, пасля чаго пакінуў Беларусь, нагадала Абсерваторыя. Аднак у лістападзе 2023-га СК узбудзіў у дачыненні да яго новую крымінальную справу паводле ч. 1 і 2 арт. 3614.
“17 чэрвеня 2024 года Гомельскі абласны суд завочна прыгаварыў Судаленку да 5 гадоў пазбаўлення волі і пастанавіў спагнаць штраф у памеры 26.000 рублёў (прыкладна 7.400 еўра). Як адзначае “Вясна”, Судаленка таксама быў уключаны ў спіс асоб, якія вышукваюцца як у Беларусі, так і ў Расіі, што азначае яго неадкладны арышт у выпадку перасячэння мяжы гэтых краін”, — гаворыцца ў заяве.
Абсерваторыя падкрэсліла, што “масавае ўзбуджэнне спраў і правядзенне завочных працэсаў (так званых “спецыяльных вытворчасцяў”) з’яўляецца часткай шырокай стратэгіі беларускіх уладаў па запалохванні і пераследу тых, хто быў вымушаны пакінуць краіну за меркаваную апазіцыйную дзейнасць”.
“Ужо распачалі сотні крымінальных спраў, на лістапад 2024 года не менш як 112 чалавек было асуджана. Акрамя таго, улады Беларусі актыўна пераследуюць грамадзян у выгнанні шляхам прамых пагроз і прававых абмежаванняў, адначасова ўзмацняючы ціск на іх сваякоў, якія засталіся ў краіне, — праз сачэнне, запалохванне, вобшукі і затрыманні”.