Літва звярнулася ў суд з-за адмовы рэжыму Лукашэнкі спыніць садзейнічанне нелегальнай міграцыі — Латушка

19 траўня, Позірк. Падача Літвой заявы супраць Беларусі ў Міжнародны суд ААН выкліканая неканструктыўнай пазіцыяй рэжыму Лукашэнкі, які адмаўляецца спыніць садзейнічанне нелегальнай міграцыі. Пра гэта гаворыцца ў заяве, якую распаўсюдзіў намеснік кіраўніка Аб’яднанага пераходнага кабінета (АПК), кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення (НАУ) Павел Латушка.

На ягоную думку, 19 траўня 2025 года — “чарговы дзень, які ўвойдзе ў сучасную гісторыю Беларусі“. “Сёння ўпершыню супраць Беларусі пададзеная заява ў Міжнародны суд ААН у сувязі з парушэннем абавязацельстваў у рамках шматбаковага міжнароднага дагавора. Мы цалкам падтрымліваем гэты крок Літвы”, — падкрэсліў палітык.

Паводле яго інфармацыі, “крыху больш за два гады таму Міністэрства юстыцыі Літвы ўпершыню заявіла пра свой намер дамагчыся адказнасці Беларусі ў Міжнародным судзе ААН за парушэнне абавязацельстваў у сувязі з арганізацыяй і заахвочваннем незаконнай перапраўкі мігрантаў праз агульную мяжу“.

“З 2021 года Літва сутыкнулася з беспрэцэдэнтным ростам колькасці нелегальных мігрантаў, якія перасякаюць мяжу з Беларусі на фоне мноства фактаў аб садзейнічанні такой незаконнай дзейнасці з боку рэжыму ў Мінску. Для параўнання, у 2019-м і 2020-м колькасць спробаў нелегальнага перасячэння мяжы складала 37 і 74 адпаведна. З 2021-га сумарна колькасць спробаў нелегальнага перасячэння мяжы Літвы з боку Беларусі перавысіла 23 тыс.”, — заявіў кіраўнік НАУ.

Ён таксама падкрэсліў, што “цягам двух апошніх гадоў Літва паслядоўна выконвала неабходныя працэдурныя крокі, каб заахвоціць Беларусь у асобе рэжыму Лукашэнкі спыніць незаконныя дзеянні”. Аднак “з прычыны неканструктыўнай пазіцыі рэжыму Лукашэнкі дыпламатычныя перамовы праваліліся, што стварыла ўмовы для звароту Літвы ў Міжнародны суд ААН“.

Латушка заявіў, што “паслядоўныя дзеянні Літвы ў рамках міжнародных механізмаў адказнасці зноў пацвярджаюць яе цвёрдую прыхільнасць вяршэнству міжнароднага права”. Заява Літвы ў Міжнародны суд ААН “падкрэслівае, што існуючыя механізмы прыцягнення да міжнародна-прававой адказнасці, уключаючы, у прыватнасці, магчымасць звароту ў дадзены суд, уяўляюць сабой эфектыўны інструмент забеспячэння дзяржаўнай адказнасці за парушэнне міжнародных абавязацельстваў“. Гэтыя механізмы “даступныя кожнай дзяржаве, а іх актыўнае выкарыстанне адпавядае інтарэсам усёй міжнароднай супольнасці і спрыяе ўмацаванню вяршэнства права на міжнародным узроўні“, адзначыў палітык.

“Мы заклікаем міжнародных партнёраў да барацьбы з незаконнай практыкай выкарыстання ўразлівых груп насельніцтва ў палітычных мэтах, а таксама да падтрымкі намаганняў Літвы, накіраваных на прыцягненне да адказнасці Рэспублікі Беларусь і ўмацаванне міжнароднай прававой сістэмы“, — гаворыцца ў заяве Латушкі.

У той жа час адзначаецца, што, “у адрозненне ад працэсу ў Міжнародным крымінальным судзе, у дадзеным выпадку гаворка ідзе пра адказнасць Беларусі як дзяржавы“. “Рэжым Лукашэнкі прыйшоў да той стадыі свайго кіравання, калі фактычна кожны грамадзянін Беларусі ў той ці іншай ступені адчувае наступствы парушэння міжнародных абавязацельстваў, якія Лукашэнка здзяйсняе ад імя нашай краіны. На жаль, наступствы дзеянняў беларускага дыктатара будуць яшчэ доўгія гады ляжаць цяжарам на нашым народзе“, — лічыць намеснік старшыні АПК.

“Тым не менш ужыванне механізмаў міжнароднай адказнасці сёння з’яўляецца адзіным мірным і выбарчым сродкам забеспячэння выканання міжнародных абавязацельстваў рэжымам Лукашэнкі як у дачыненні да суседніх дзяржаў, так і беларускага народа”, — гаворыцца ў заяве

Паводле слоў Латушкі, НАУ працягвае працу па садзейнічанні прыцягненню да адказнасці рэжыму ў Беларусі, у тым ліку ў рамках Міжнароднага суда ААН.

Пра тое, што Літва накіравала заяву ў Міжнародны суд ААН аб парушэнні Беларуссю сваіх абавязацельстваў у рамках пратакола супраць незаконнага ўвозу мігрантаў па сушы, моры і паветры ад 15 лістапада 2000 года, які дапаўняе Канвенцыю Арганізацыі Аб’яднаных Нацый супраць транснацыянальнай арганізаванай злачыннасці, стала вядома 19 траўня.

Гэта другі за апошні час зварот Літвы ў міжнародныя суды ў сувязі з дзеяннямі беларускага рэжыму. 30 верасня 2024 года ўрад краіны перадаў у офіс пракурора Міжнароднага крымінальнага суда (МКС) у Гаазе матэрыялы аб “трансгранічных злачынствах супраць чалавечнасці, учыненых Лукашэнкам і яго саўдзельнікамі ў дачыненні да беларусаў”. Вільнюс патлумачыў сваё рашэнне тым, што больш не можа бяздзейнічаць.

У звароце ў МКС літоўскі ўрад адзначыў: “Маюцца дастатковыя падставы меркаваць, што з 1 траўня 2020 года і па цяперашні час супраць грамадзянскага насельніцтва Беларусі на загад высокапастаўленых беларускіх палітычных, праваахоўных і ваенных чыноўнікаў здзяйсняюцца злачынствы супраць чалавечнасці”. Пад імі маюцца на ўвазе дэпартацыя, пераслед і “іншыя бесчалавечныя акты”.

Беларускія дэмакратычныя сілы заклікалі краіны, якія ратыфікавалі Рымскі статут, падтрымаць намаганні Літвы па прыцягненні Лукашэнкі да адказнасці ў МКС шляхам далучэння да звароту.

Міжнародны суд ААН таксама, як і Міжнародны крымінальны суд, засядае ў Гаазе, але мае іншую кампетэнцыю. МКС не ўваходзіць у афіцыйныя структуры арганізацыі Аб’яднаных Нацый, хоць можа ўзбуджаць справы паводле прадстаўлення Савета Бяспекі ААН.