Літва рыхтуецца абвясціць рэжым “экстрэмальнай сітуацыі” праз метэазонды з Беларусі — дарадца прэм’ера (дапоўнена)

5 снежня, Позірк. Урад Літвы рыхтуецца абвясціць рэжым “экстрэмальная сітуацыі” праз “пагрозу грамадзянскай бяспецы”, заявіў агенцтву Elta 5 снежня дарадца прэм’ер-міністра Ігнас Дабравольскас.

Прычынай гэтага, як паведамляе LRT, ён назваў кантрабандныя паветраныя шары, якія працягваюць залятаць з Беларусі і парушаюць працу аэрапорта.

Паведамляецца, што “на пытанне, ці можа такое рашэнне быць прынятае ўжо 5 снежня на пасяджэнні ўрада, дарадца не стаў удакладняць дэталяў”.

Апошні раз паветраная прастора ў Вільнюсе праз метэазонды з Беларусі закрывалася ў ноч на 4 снежня.

2 снежня міністр унутраных спраў Літвы Уладзіслаў Кандратовіч у звароце на імя камісара ЕС па ўнутраных справах і пытаннях міграцыі Магнуса Брунэра паведаміў, што з пачатку 2025 года зафіксавана парушэнне паветранай прасторы Літвы 599 шарамі для транспарціроўкі кантрабанды і 197 дронамі.

4 снежня міністр замежных спраў Літвы Кястуціс Будрыс у тэлефоннай размове з генеральным сакратаром НАТО Маркам Рутэ адзначыў, што ў Вільнюсе з “нецярпеннем чакаюць хутчэйшага прыбыцця” ў краіну групы падтрымкі Паўночнаатлантычнага альянсу ў барацьбе з гібрыднымі нападамі.

Паводле слоў Будрыса, дзеянні беларускага рэжыму з кастрычніка “ўяўляюць сур’ёзную пагрозу грамадзянскай авіяцыі Літвы і Еўропы”.

Міністр, як адзначае прэс-служба МЗС, асабліва адзначыў, што Мінск “не перашкаджае гэтым дзеянням і мэтанакіравана атакуе вільнюскі аэрапорт кантрабанднымі паветранымі шарамі, каб перашкодзіць яго працы”.

Пры гэтым у Літве ў апошнія дні праводзяцца масавыя рэйды праваахоўных органаў і памежнікаў, падчас якіх канфіскоўваюцца беларускія цыгарэты і затрымліваюцца датычныя да іх кантрабанды грамадзяне балтыйскай дзяржавы.

Напрыканцы кастрычніка Вільнюс закрыў пункты пропуску Мядзінінкай (з беларускага боку — Каменны Лог) і Шальчынінкай (Беняконі), дамагаючыся такім чынам рэакцыі Мінска на масавы прылёт з Беларусі паветраных шароў з кантрабандай, што перашкаджалі ў тым ліку грамадзянскай авіяцыі Літвы.

Пагранпераходы аднавілі працу 20 лістапада. За тры тыдні, пакуль яны былі закрытыя, рэжым Лукашэнкі паспеў пастрожыць правілы знаходжання ў краіне літоўскага грузавога транспарту, увязаўшы іх з працай пунктаў пропуску. У Беларусі захрасла каля 1,3 тыс. зарэгістраваных у Літве грузавікоў, якія не могуць выехаць з краіны нават пры адкрытай мяжы.

Пры гэтым Мінск настойвае, што далейшыя перамовы з Вільнюсам па гэтым пытанні павінны весціся на палітычным узроўні, Літва (прынамсі публічна) спрабуе пазбегнуць гэтага. Такія кантакты, на думку ўладаў балтыйскай дзяржавы, будуць азначаць легітымацыю беларускага рэжыму.

Дапаўненне

Паводле літоўскага заканадаўства, экстрэмальная сітуацыя (ЭС, літ. ekstremalioji situacija) — гэта сітуацыя, якая ўзнікла з прычыны здарэння, якое можа стварыць раптоўную сур’ёзную пагрозу жыццю або здароўю насельніцтва, маёмасці, навакольнаму асяроддзю, а таксама прывесці да гібелі, траўмаў людзей або іншай шкодзе.

У Літве экстрэмальныя сітуацыі дзеляцца на два ўзроўні — муніцыпальны і дзяржаўны.

ЭС муніцыпальнага ўзроўню аб’яўляецца, калі наступствы здарэння адпавядаюць крытэрыям, устаноўленым урадам, ці калі абгрунтавана прагназуецца, што яны будуць адпавядаць гэтым крытэрыям на тэрыторыі адной муніцыпалітэта. У гэтым выпадку наступствы сітуацыі ліквідуюцца сіламі грамадзянскай бяспекі, наяўнымі ў дадзеным муніцыпалітэце, альбо з выкарыстаннем матэрыяльных рэсурсаў муніцыпалітэта або дзяржаўнага рэзерву.

Дзяржаўны ўзровень ЭС аб’яўляецца ў тэрытарыяльных водах Літвы ў Балтыйскім моры або тады, калі наступствы здарэння адпавядаюць устаноўленым урадам крытэрыям на тэрыторыях двух або больш муніцыпалітэтаў; альбо калі экстрэмальная сітуацыя муніцыпальнага ўзроўню доўжыцца больш за адзін год; альбо калі для ліквідацыі яе наступстваў патрабуюцца матэрыяльныя рэсурсы, якія прадстаўляюцца іншымі муніцыпалітэтамі, або прыцягваюцца сілы грамадзянскай бяспекі, якія знаходзяцца на тэрыторыі іншых муніцыпалітэтаў.

ЭС муніцыпальнага ўзроўню ўводзіцца мясцовымі ўладамі, дзяржаўнага — урадам.

Надзвычайнае становішча (НС, літ. nepaprastoji padėtis), згодна з адпаведным законам, уводзіцца, калі надзвычайная сітуацыя ў Літве стварае пагрозу канстытуцыйнаму ладу або грамадскаму парадку, і гэтая пагроза не можа быць ліквідаваная без прымянення надзвычайных мер, прадугледжаных прававымі актамі.

Рашэнне аб увядзенні надзвычайнага становішча прымае Сейм, калі праходзіць пленарнае пасяджэнне. Калі ж пленарнае пасяджэнне не праводзіцца, права прыняцця рашэння належыць прэзідэнту. Пры гэтым можа быць скліканая пазачарговая сесія Сейма для разгляду пытання.

Згодна з законам, тэрмін дзеяння надзвычайнага становішча не можа перавышаць шэсць месяцаў. Аднак па заканчэнні ўстаноўленага тэрміну яно можа быць абвешчана зноў, таксама на тэрмін не больш за шэсць месяцаў.

“Асаблівы прававы рэжым у дзяржаве або яго частцы, які дазваляе ўжываць часовыя абмежаванні на ажыццяўленне правоў і свабод фізічных асоб і часовыя абмежаванні на дзейнасць юрыдычных асоб, устаноўленыя Канстытуцыяй Літоўскай Рэспублікі і гэтым законам”, — гаворыцца ў законе.