Тэрмінал сыпкіх грузаў Клайпедскага порта прапанаваў уладам Літвы аднавіць транзіт беларускіх угнаенняў — СМІ

18 ліпеня, Позірк. Тэрмінал сыпкіх грузаў Клайпедскага порта (Birių krovinių terminalas, BKT) прапануе ўраду Літвы заключыць міравое пагадненне і аднавіць транзіт беларускіх калійных угнаенняў праз краіну, піша агенцтва BNS.

Паведамляецца, што генеральны дырэктар BKT Руслан Малінін у лісце прэм’ер-міністру Гінтаўтасу Палуцкасу і ўраду прапануе адклікаць пазоў з суда ЕС, а ў абмен на гэты ўрад дазволіў бы аднавіць транзіт прадукцыі “Беларуськалія“ праз Літву і тэрмінал BKT.

“Паводле пагаднення бакоў можа быць абвешчаная абмежаваная, палітычна абгрунтаваная інтэрпрэтацыя, аналагічная механізму, выкарыстанаму для транзіту ў Калінінград, з асаблівым акцэнтам на забеспячэнне глабальнай харчовай бяспекі, скарачэнне залежнасці ад экспарту ўгнаенняў з Расеі, а таксама зніжэнне даходаў Расеі ад лагістыкі беларускага калію“, — гаворыцца ў лісце, адпраўленым Ураду ў чэрвені, які знаходзіцца ў распараджэнні BNS.

Кампраміс “дазволіў бы краінам пазбегнуць далейшай прававой і палітычнай эскалацыі, ліквідаваць прававую нявызначанасць і аднавіць эканамічныя сувязі, не прымяншаючы пры гэтым уведзеных ЕЗ санкцый“, сказана ў ім.

Ва ўрадзе Літвы BNS заявілі, што нічога не ведаюць пра такую прапанову і запэўнілі, што ў сапраўдны момант не вядзецца ніякіх абмеркаванняў аб магчымым аднаўленні транзіту прадукцыі “Беларуськалія“.

Міністр транспарту Эўгеніюс Сабуціс заявіў агенцтву, што“прадстаўнік бізнэсу можа прасіць, патрабаваць, дамаўляцца — што заўгодна, <…> яны могуць пісаць, што хочуць, але насамрэч ніякія абмеркаванні не вядуцца”.

Сабуціс падтрымлівае агульную пазіцыю Літвы аб ужывальных санкцыях у дачыненні да“Беларуськалія”.

7 сакавіка Палуцкас заявіў, што ЗША могуць аказаць на Літву ціск, каб аднавіць пастаўкі беларускіх угнаенняў праз порт у Клайпедзе. З ягоных слоў, пасля ўвядзення дадатковых мытаў у дачыненні да Канады Вашынгтон шукае“больш танныя крыніцы ўгнаенняў”.

У той жа дзень Дэпартамент дзяржбяспекі Літвы і другі Дэпартамент аператыўных службаў апублікавалі даклад аб ацэнцы пагроз нацбяспекі, у якім звяртаецца ўвага на спробы ўладаў у Менску аднавіць экспарт калію праз Клайпеду. У дакуменце адзначана, што беларускія структуры лабіруюць “змены пазіцый Літвы і ЕС у міжнародных санкцыях у дачыненні да ўгнаенняў“. Падкрэсліваецца, што“ Беларуськалій “спрабуе“захаваць дзелавыя сувязі ў Літве”.

13 сакавіка прэм’ер-міністр Літвы Гінтаўтас Палуцкас заявіў, што змякчэнне санкцый у дачыненні да Беларусі і аднаўленне экспарту калійных угнаенняў “было б вялікай памылкай“.

13 студзеня кампанія Hasenberg, якая належыць праз пасярэднікаў грамадзяніну Літвы Ігару Удавіцкаму, ініцыявала міжнародны арбітраж супраць літоўскай дзяржавы за спыненне транзіту беларускіх калійных угнаенняў.

Зарэгістраванай у Швейцарыі кампаніі Hasenberg належыць 65% акцый тэрмінала сыпкіх грузаў ВКТ, яшчэ 5% валодае Удавіцкі, астатнія 30% належаць “Беларуськалію“. Удавіцкі, як паведамлялася, таксама з’яўляецца бенефіцыярам зарэгістраванай у Латвіі кампаніі Fortis Asset Management, якая валодае, у сваю чаргу, 100% акцый кампаніі Hasenberg. 

Кампанія Удавіцкага, як заявілі літоўскія СМІ, таксама паспрабуе даказаць у судзе, што санкцыі ЕС у дадзеным выпадку несапраўдныя, паколькі паміж Швейцарыяй і Літвой дзейнічае двухбаковае пагадненне аб заахвочванні інвестыцый і іх узаемнай абароне. 18 верасня 2024 года стала вядома, што Суд Еўрапейскага саюза адхіліў пазовы аб зняцці санкцый, пададзеныя вытворцам угнаенняў ААТ “Беларуськалій“, генеральным дырэктарам прадпрыемства Іванам Галаватым (зняты з пасады 4 лістапада) і Беларускай калійнай кампаніі (БКК). Галаваты,“ Беларуськалій ” і БКК былі ўключаныя ў шосты санкцыйны пакет ЕС у чэрвені 2022 года.

У снежні 2023 года суд ЕС прыняў пастанову адхіліць пазоў часткова прыналежнага “Беларуськалію” тэрмінала BKT супраць Рады ЕЗ. Як вынікае з дакументаў на сайце суда, “Беларуськалій“, БКК і Галаваты “падтрымліваюць рэжым Аляксандра Лукашэнкі“, здабываюць з гэтага выгаду і датычныя да “падаўлення грамадзянскай супольнасці“.

Паведамлялася, што пазоўнікі спрабавалі аспрэчыць гэтыя тэзісы і настойвалі на выключэнні іх з санкцыйных спісаў ЕС, аднак суд не палічыў іх аргументы пераканаўчымі. Генеральны сакратар Арганізацыі Аб’яднаных Нацый Антоніу Гутэрыш на пасяджэнні Савета Бяспекі ААН 5 траўня 2023 года заявіў аб неабходнасці зняцця санкцый з беларускіх і расійскіх угнаенняў. Паводле яго слоў, на сустрэчах з расійскім і ўкраінскім лідэрамі ён падымаў пытанне харчовага крызісу, які з прычыны вайны паўстаў у Сенегале, Нігеры і Нігерыі. Дэмакратычныя сілы Беларусі выступаюць супраць такога рашэння. Санкцыі ў дачыненні да “Беларуськалія” былі ўведзеныя ў 2021 годзе.