Еўрапарламент заклікаў Міжнародны крымінальны суд паскорыць разгляд пытання аб злачынствах рэжыму Лукашэнкі

3 красавіка, Позірк. Паскорыць “разбіральніцтва злачынстваў супраць чалавечнасці”, учыненых рэжымам Аляксандра Лукашэнкі, заклікаў Еўрапейскі парламент (ЕП) Міжнародны крымінальны суд (МКС) у рэзалюцыі, прынятай 3 красавіка.

Дакумент называецца “Непасрэдная рызыка далейшых рэпрэсій з боку рэжыму Лукашэнкі ў Беларусі — пагрозы з боку Следчага камітэта”.

ЕП таксама запатрабаваў, каб дзяржавы — члены ЕС дамагаліся прыцягнення рэжыму да адказнасці “ў рамках нацыянальнага судаводства на аснове прынцыпу ўніверсальнай юрысдыкцыі”.

Еўрадэпутаты заклікалі ўлады ў Мінску “неадкладна спыніць рэпрэсіі, уключаючы сачэнне за выгнаннікамі і дэманстрантамі, і вызваліць і рэабілітаваў усіх палітычных зняволеных”.

У рэзалюцыі асуджаецца “пашырэнне рэпрэсій рэжымам Лукашэнкі, які цяпер пераследуе беларусаў за мяжой праз крымінальны пераслед, арышт актываў і іншых захадаў, накіраваных на тое, каб прымусіць замаўчаць іншадумства”.

Еўрапарламент заклікаў да “прававой падтрымкі і абароны выгнаных беларусаў у рамках усяго Еўрасаюзу шляхам спрашчэння працэдур атрымання віз, відаў на жыхарства і часовых пасведчанняў асобы для асоб, якія сталі апатрыдамі ў выніку экстэрытарыяльнага пераследу”.

У дакуменце заяўляецца пра непрызнанне легітымнасці Лукашэнкі і пра тое, што пераслед беларускіх грамадзян за “мірную дэмакратычную дзейнасць” за мяжой з дапамогай “спецыяльных працэдур” Следчага камітэта з’яўляецца “прамым парушэннем тэрытарыяльнага суверэнітэту дзяржаў ЕС”. У сувязі з гэтым ЕП заклікаў зацікаўленыя краіны “ігнараваць ордэры Інтэрпола на арышт і экстрадыцыю палітычных апанентаў Лукашэнкі”.

ЕП вітаў прынятыя ў сакавіку санкцыі ЕС у дачыненні да ўпраўлення справамі Лукашэнкі і Цэнтральнай выбарчай камісіі. Еўрадэпутаты заклікалі дзяржавы — члены ЕС “ўвесці дадатковыя абмежаванні, аналагічныя тым, што былі ўжытыя да Расіі, асабліва ў дачыненні да службовых асоб, адказных за транснацыянальныя рэпрэсіі”.

У дакуменце таксама ўтрымліваецца заклік да ЕС і краін, якія ўваходзяць у саюз, “павялічыць палітычную, фінансавую і тэхнічную падтрымку незалежных СМІ, праваабаронцаў, прафсаюзаў і ініцыятыў грамадзянскай супольнасці, якія дзейнічаюць у Беларусі і за яе межамі, уключаючы тых, якія ажыццяўляюць маніторынг судовых працэсаў і спрыяюць павышэнню бачнасці палітычных зняволеных”.

Еўрапарламент выступіў за выкарыстанне магчымасцяў Выведвальнага і сітуацыйнага цэнтра Еўрапейскага саюза (INTCEN) для процідзеяння аперацыям беларускай разведкі, а Еўрапейскай абсерваторыі лічбавых медыя (EDMA) — для процідзеяння дэзінфармацыі.

Дэмакратычны лідар Святлана Ціханоўская адрэагавала на прыняцце рэзалюцыі, падзякаваўшы еўрапарламентарыям за салідарнасць.

“Тое, што адбываецца ў Беларусі, — палітычная і гуманітарная катастрофа. Рэпрэсіі з боку рэжыму толькі ўзмацняюцца. Гэтая рэзалюцыя, прынятая ў тэрміновым парадку, падкрэслівае неабходнасць тэрміновай міжнароднай увагі і дзеянняў, крокаў па вызваленні палітвязняў і спыненні тэрору. Я ўдзячная ўсім еўрадэпутатам за падтрымку”, — цытуе Ціханоўскую яе прэс-служба.

Раней у каментары “Позірку” намеснік кіраўніка Аб’яднанага пераходнага кабінета (АПК), кіраўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення (НАУ) Павел Латушка адзначыў, што прыняцце рэзалюцыі пасля адпаведнага звароту НАУ ініцыяваў еўрапарламентарый ад Польшчы Міхал Кабоска, намеснік старшыні дэлегацыі ЕП па сувязях з Беларуссю.

Пра тое, што ЕП рыхтуе па паскоранай працэдуры спецыяльную рэзалюцыю ў сувязі з пагрозамі Следчага камітэта (СК) Беларусі ў адрас удзельнікаў святкавання Дня Волі за межамі краіны, стала вядома 28 сакавіка.

21 сакавіка СК паведаміў, што працягвае ідэнтыфікаваць і прыцягваць да адказнасці “ўдзельнікаў вулічных акцый за мяжой”.

“Рэалізуецца комплекс следчых дзеянняў і працэсуальных мерапрыемстваў па крымінальнай справе ў дачыненні да ўдзельнікаў антыбеларускіх замежных акцый і іх арганізатараў, праведзеных [у дзень “прэзідэнцкіх выбараў”] 26 студзеня бягучага года”, — адзначыў СК.

30 верасня 2024 года ўрад Літвы перадаў у офіс пракурора МКС матэрыялы пра “трансгранічныя злачынствы супраць чалавечнасці, учыненыя Лукашэнкам і яго саўдзельнікамі ў дачыненні да беларусаў”. Вільнюс аргументаваў сваё рашэнне тым, што больш не можа бяздзейнічаць.

У звароце ў МКС літоўскі ўрад адзначыў: “Маюцца дастатковыя падставы меркаваць, што з 1 траўня 2020 года і па цяперашні час супраць грамадзянскага насельніцтва Беларусі па загадзе высокапастаўленых беларускіх палітычных, праваахоўных і ваенных чыноўнікаў здзяйсняюцца злачынствы супраць чалавечнасці”. Пад імі маюцца на ўвазе дэпартацыя, пераследы і “іншыя бесчалавечныя акты”.

Пасля Літвы матэрыялы, якія сведчаць аб здзяйсненні рэжымам Лукашэнкі злачынстваў супраць чалавечнасці, накіравалі ў офіс пракурора МКС арганізацыя “Рэпарцёры без межаў”, Міжнародная платформа па прыцягненні да адказнасці для Беларусі і (сумесна) Цэнтр глабальнай справядлівасці і правоў чалавека М.А.R.А., Міжнародная федэрацыя правоў чалавека (FIDH), Міжнародны камітэт па расследаванні катаванняў у Беларусі, Беларускі Хельсінкскі камітэт, Праваабарончы цэнтр “Вясна” і Human Constanta.