BEROC: Галоўная праблема беларускай аховы здароўя — няўстойлівасць

28 жніўня, Позірк. Пры здавальняючым функцыянаванні беларускай аховы здароўя галоўная яго праблема заключаецца ў тым, што “сістэма не з’яўляецца ўстойлівай у сярэднетэрміновай і доўгатэрміновай перспектыве”, адзначыў акадэмічны дырэктар даследчага цэнтра BEROC, доктар эканамічных навук Леў Львоўскі ў даследаванні “Аб стане сістэмы аховы здароўя Беларусі”

“Цяпер, пры ўсіх праблемах, характэрных для беларускай сістэмы аховы здароўя, яе трэба прызнаць высокаэфектыўнай. Пры затратах амаль у 10 разоў менш, чым у суседніх еўрапейскіх краінах, Беларусь дасягае такіх жа высокіх вынікаў. Так, [сярэдняя] працягласць жыцця ў Беларусі складае 75 гадоў, для параўнання: у Літве — 76,85 года, Латвіі — 76 гадоў, Польшчы — 78,6 года, Швецыі — 83,65 года”, — адзначае эксперт.

Аднак у даследаванні падкрэсліваецца, што пры гэтым Беларусь з’яўляецца адным з лідэраў па гендэрнай няроўнасці ў працягласці жыцця: беларускія мужчыны ў сярэднім жывуць на 10 гадоў менш, чым жанчыны.

Аналіз эфектыўнасці беларускай сістэмы аховы здароўя на ўзроўні асобных захворванняў “цалкам немагчымы з-за праблем з фальсіфікацыяй звестак”, гаворыцца ў матэрыяле. Статыстыка па некаторых захворваннях і смяротнасці ад іх, а таксама мацярынскай смяротнасці, некаторыя ў Беларусі “палітызаваная, і публікацыя рэальнай статыстыкі па іх можа каштаваць урачам кар’еры”. Сярод іншага размова ідзе аб некаторых відах раку.

Доля бюджэтных расходаў на ахову здароўя складае каля 70 працэнтаў ад усіх расходаў на медыцыну, сказана ў даследаванні. У апошнія гады Беларусь траціць на ахову здароўя каля 4,2% — 4,4% ВУП на ахову здароўя, за выключэннем пандэмічных 2020 і 2021 гадоў, калі трацілася 4,7 і 5,1% ВУП адпаведна.

“У сувязі з утойваннем даных, пачынаючы з 2021 года”, агульныя выдаткі на ахову здароўя можна толькі прыблізна ацаніць у 6, 4% ВУП пры ўмове захавання ранейшых тэндэнцый, дадаў Львоўскі.

Беларусь апярэджвае сваіх суседзяў па СНД, але прайграе па вышэйзгаданым паказчыку ўсім астатнім групам еўрапейскіх краін. Так, у 2018 годзе агульныя расходы Беларусі склалі 5,6%, у сярэднім па СНД — 4,3%, новыя члены ЕС патрацілі ў сярэднім 6,5 працэнта, краіны ЕС — 9,4%.

Абсалютныя значэнні выдаткаў на душу насельніцтва паміж Беларуссю і астатнімі еўрапейскімі краінамі адрозніваюцца яшчэ больш з-за розніцы ў памеры ВУП, адзначае эканаміст: Беларусь закупляе значную частку абсталявання і лекаў на міжнародным рынку, а значыць, плаціць за іх столькі ж, колькі і еўрапейскія суседзі.

Зыходзячы з гэтай логікі, “найбольшая няроўнасць ва ўзроўні спажывання медыцынскіх паслуг і тавараў паміж беларусамі і грамадзянамі ЕС назіраецца ў найбольш тэхналагічна развітых галінах медыцыны”.

“Ключавым фактарам звышэфектыўнасці беларускай медыцыны з’яўляецца наяўнасць дастатковай колькасці спецыялістаў, гатовых працаваць за адносна сціплы заробак. Нават па афіцыйных дадзеных такая сітуацыя ўсё больш сыходзіць у мінулае, і ў 2023 годзе сістэме не хапае 5 тыс. лекараў і 3 тыс. медсясцёр”, — адзначае Львоўскі.

Ён параўнаў даходы беларускіх урачоў і іх калег у краінах Захаду. Да канца 2023 года сярэдняя зарплата ўрачоў у Беларусі дасягала 3 тыс. рублёў брута, урач атрымлівае суму, эквівалентную 740 еўра, што на 50% вышэй за сярэдні заробак па краіне.

Сярэдняя заработная плата ўрача ў Польшчы пасля выплаты сярэдняга падатку — 3.137 еўра (на 131% вышэй за сярэднюю па краіне), у Літве — 5.019 еўра (на 168%), у Германіі — 5.389 (на 144%), гаворыцца ў даследаванні.

На такім фоне адток медыцынскіх кадраў з Беларусі ў апошнія гады ўжо дастаткова дакладна прасочваецца ў статыстыцы суседніх краін. У Польшчы, напрыклад, толькі ў 2022 годзе ў краіне было выдадзена каля тысячы дазволаў на працу для дактароў з Беларусі, адзначае эканаміст.

Адносна нізкі кошт працоўнай сілы ў медыцыне дазваляе беларусам мець дастаткова лёгкі доступ да медадмыслоўцаў, але неканкурэнтаздольныя заробкі пагаршаюць кадравую праблему, лічыць ён.

Акрамя страты ў зарплаце, праблема з кадрамі ў Беларусі пагаршаецца “грэблівым стаўленнем дзяржавы да медыцынскіх работнікаў”, палітычнымі пераследамі, якія прывялі да звальнення і вымушанага павета з краіны многіх спецыялістаў.

Львоўскі прагназуе, што разрыў у аплаце працы лекараў у Беларусі і суседніх еўрапейскіх краінах будзе расці, а разам з ім і адток адмыслоўцаў.

“Меры па пашырэнні практыкі прымусовай працы, якія прымае дзяржава, дадуць толькі кароткатэрміновы эфект, — лічыць прадстаўнік BEROC. — У сярэднетэрміновай перспектыве дадатковы прыток спецыялістаў і студэнтаў за мяжу цалкам нівелюе эфект ад дадатковых спецыялістаў, якія проста не змогуць з’ехаць. У лепшым выпадку скарачэнне колькасці спецыялістаў будзе заменена пагаршэннем іх якасці”.