Каля траціны гараджан Беларусі падтрымліваюць дзеянні расійскіх ваенных ва Украіне — сацапытанне

17 студзеня, Позірк. У Беларусі захоўваюцца антываенныя настроі, дзеянні расійскай арміі ва Украіне “па-ранейшаму не карыстаюцца падтрымкай большасці жыхароў”, паведаміў 17 студзеня дырэктар “Беларускай ініцыятывы” Chatham House Рыгор Астапеня на анлайн-прэзентацыі вынікаў сацдаследавання “Успрыманне выбарчай кампаніі і сітуацыі ў Беларусі”.

Апытанне праводзілася з 9 снежня 2024 года па 15 студзеня 2025-га, у ім прынялі ўдзел 833 чалавекі, якія пражываюць у гарадах Беларусі. Рэспандэнты адказвалі на пытанні анлайн, па тэлефоне, таксама выкарыстоўваўся фармат глыбінных інтэрв’ю.

Пры правядзенні даследавання сацыёлагі падзялілі аўдыторыю на чатыры сегменты: праўладныя (33%; ухваляюць сітуацыю ў краіне), нейтральныя (41%; практычна не цікавяцца палітыкай); “эканамічна незадаволеныя” (13%; не супраць аўтарытарнага праўлення, але не ўхваляюць сацыяльна-эканамічную сітуацыю ў краіне); прадэмакратычныя (14%; незадаволеныя як сацыяльна-эканамічнай, так і палітычнай сітуацыяй).

Паводле атрыманых звестак, “цвёрда падтрымліваюць” дзеянні расійскіх вайскоўцаў ва Украіне 17% апытаных (у лістападзе 2023-га такіх было 19%, сакавіку 2023-га — 18%, студзені — лютым 2023-га — 20%, лістападзе 2022-га — 19%, жніўні 2022-га — 18%, у чэрвені 2022-га — 14%). “Хутчэй падтрымліваюць” — 15% (17%, 15%, 16%, 17%, 12%, 19%).

“Цвёрда не падтрымліваюць” войска РФ ва Украіне 27% рэспандэнтаў (26%, 30%, 28%, 33%, 35%, 35%). Варыянт “хутчэй не падтрымліваю” выбрала 13% апытаных (8% у чэрвені 2022-га).

Не змаглі адказаць на гэтае пытанне 29% апытаных.

Астапеня звярнуў увагу, што поспехі расійскага войска ў вайне не ўплываюць на пазіцыю беларусаў: “Гэта сведчыць аб тым, што гэты выбар каштоўнасны. Людзі не далучаюцца да ўмоўнага пераможцы, а зыходзяць са сваіх каштоўнасцяў, калі кажуць, што не падтрымліваюць дзеянні расійскіх войскаў ва Украіне”.

21% удзельнікаў апытання заявіў, што “дакладна падтрымаў бы” ўдзел Беларусі ў перамовах пра мір ва Украіне, 36% не змаглі адказаць на гэтае пытанне, столькі ж “хутчэй не падтрымалі б”, 7% — “дакладна не падтрымалі б”.

У даследаванні адзначаецца, што на фоне антываенных настрояў беларусаў Аляксандр Лукашэнка “сфарміраваў выгадны вобраз палітыка, які імкнецца прадухіліць уцягванне Беларусі ў ваенны канфлікт”. Аднак безумоўную падтрымку ён атрымлівае толькі сярод праўладнай аўдыторыі (68%). Пры гэтым толькі 4% прадэмакратычна настроеных рэспандэнтаў лічаць, што Лукашэнка робіць усё, каб Беларусь не была ўцягнутая ў вайну.

Паводле слоў Астапені, менавіта адказы на звязаныя з вайной пытанні паказваюць, што ўплыў “фактару страху” на рэспандэнтаў “не пераварочвае вынікі даследавання з ног на галаву”.

Разам з тым сацыёлаг адзначыў, што “фактар страху” можа зніжаць долю праўкраінскіх адказаў у пытаннях пра вайну на 9%.

На падставе аналізу 35 глыбінных інтэрв’ю аўтарамі даследавання зроблена выснова, што адмаўляцца ад крытычных у адносінах да ўлады адказаў схільныя хутчэй нейтральна настроеныя людзі, а рэспандэнты з “моцнымі перакананнямі” аддаюць перавагу таму, каб не хаваць свае погляды.

Расія з 24 лютага 2024 года вядзе поўнамаштабную вайну супраць Украіны, Мінск падтрымлівае Маскву. Тэрыторыя Беларусі ў яе пачатку выкарыстоўвалася для ўварвання.