Human Rights Watch: Маштаб і жорсткасць хвалі рэпрэсій супраць адвакатаў у Беларусі беспрэцэдэнтныя

28 траўня, Позірк. Хаця рэпрэсіі рэжыму Аляксандра Лукашэнкі ў дачыненні да адвакатаў “падчас палітычных хваляванняў у Беларусі не з’яўляюцца нечым новым, маштаб і жорсткасць [бягучай] хвалі рэпрэсій беспрэцэдэнтныя”, гаворыцца ў апублікаваным арганізацыяй Human Rights Watch (HRW) 27 траўня тэматычным дакладзе.

Ён разглядае “меры адплаты” ўладаў адвакатам, “якія прадстаўляюць крытыкаў урада, і амаль поўны захоп юрыдычнай прафесіі ў Беларусі”.

Адвакаты падвяргаюцца “пераследу, адвольнаму адкліканню іх ліцэнзій, затрыманням і адміністрацыйным абвінавачванням, а таксама палітычна матываванаму крымінальнаму пераследу”, гаворыцца ў рэлізе.

Такім чынам, адвакаты, якія абаранялі пераследуемых па палітычных матывах грамадзян самі сталі палітвязнямі і падвергліся рэпрэсіям, як здарылася з Максімам Знакам, Аляксандрам Данілевічам, Анастасіяй Лазарэнкай і іншымі, удакладняюць праваабаронцы.

“Сістэматычна падрываючы адвакацкія гарантыі ў палітычна матываваных справах і парушаючы правы іх кліентаў, беларускія ўлады ператварылі юрыдычную сістэму ў насмешку з правасуддзя, пазбавіўшы беларусаў права на справядлівае судовае разбіральніцтва і роўную абарону перад законам”, — адзначылі ў HRW.

З 2020 года больш за 140 адвакатаў былі пазбаўлены адвакацкага статусу рэгіянальнымі калегіямі адвакатаў або сутыкнуліся з адвольным адкліканнем ліцэнзій Міністэрствам юстыцыі, гаворыцца ў дакладзе.

Арганізацыя заклікала ўлады Беларусі неадкладна “спыніць сістэматычнае затрыманне і судовы пераслед усіх, хто мірна ажыццяўляе свае правы і свабоды”, “спыніць усе пераследы і ўмяшанне ў дзейнасць адвакатаў, асабліва тых, якія прадстаўляюць кліентаў у палітычна матываваных справах”, а таксама — “аднавіць ліцэнзіі ўсім адвакатам, якія былі пазбаўлены ці пазбавіліся ліцэнзіі ў выніку выканання сваіх прафесійных абавязкаў”.

Праваабаронцы таксама лічаць неабходным “абмежаваць паўнамоцтвы Міністэрства юстыцыі” на ўмяшанне ў незалежнасць адвакатуры, у тым ліку тыя паўнамоцтвы ведамства, якія тычацца выдання палажэнняў аб рабоце адвакатаў, допуску іх да прафесіі, адклікання ліцэнзіі, правядзення атэстацыйных працэдур, узбуджэння дысцыплінарных вытворчасцей.

Дзяржавы — сябры ААН, Савета Еўропы, АБСЕ і ЕС Human Rights Watch заклікала распрацаваць і прафінансаваць праграмы падтрымкі рэпрэсаваных адвакатаў і “вывучыць шляхі інтэграцыі беларускіх адвакатаў у выгнанні ў юрыдычную прафесію” ў іншых краінах. Акрамя таго, іх заклікалі “разгледзець магчымасць увядзення скаардынаваных, адрасных санкцый” супраць службовых асоб Мінюста і кіраўнікоў калегіі адвакатаў, адказных за рэпрэсіі.

Пасля прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі пачаўся сістэматычны ціск на адвакатуру.

Паводле даных ініцыятывы “Права на абарону”, з пачатку 2020 года ў Беларусі колькасць адвакатаў скарацілася з 2.200 да 1.650.

Інстытут заканадаўча фактычна пазбавіўся незалежнага ад дзяржавы статусу: з 2021 года адвакаты могуць працаваць толькі пры юрыдычных кансультацыях, загадчыкі якіх прызначаюцца па ўзгадненні з Мінюстам. У 2022 годзе паўнамоцтвы загадчыкаў пашырылі.

Супраць шэрагу адвакатаў былі заведзеныя крымінальныя справы па палітычных матывах. Пад пагрозай пераследу некаторыя былі вымушаны пакінуць Беларусь.

Раней Аляксандр Лукашэнка заявіў, што адвакатура павінна знаходзіцца пад кантролем” і “дзейнічаць па законе, а не нейкіх прыдуманых норм — свабоды слова і іншых свабод”.